Thứ Ba, ngày 19 tháng 3 năm 2024

Nhớ về các Thương binh Liệt sĩ - Những ngọn lửa thiêng không bao giờ tắt

Bác Hồ thăm hỏi chiến sĩ thi đua Phạm Trung Pôn bị mù hai mắt nhưng đã có sáng kiến cải tiến nông cụ. Nguồn: Ảnh tư liệu

(Thanhuytphcm.vn) - Cách đây tròn 46 năm, cả nước vỡ òa khi nghe tin miền Nam thắng trận, non sông quy về một mối, Việt Nam ta từ đây thoát khỏi cảnh nô lệ lầm than, cảnh súng đạn rền vang khắp trời. Để có hòa bình, dân tộc ta đã phải đánh đổi rất nhiều xương máu của biết bao thế hệ. Thế nhưng, niềm vui ngày độc lập dường như không trọn vẹn, bởi trọn vẹn là khi họ được cùng nhau mừng ngày toàn thắng, cùng tay nắm tay, trao cho nhau những cái ôm, những nụ cười… Những người anh, người em, người đồng đội, đồng chí, những người con đã ngã xuống nay đã không kịp chứng kiến cảnh đất nước hòa bình... Máu của những chiến sĩ tử trận hòa vào từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc, để giờ đây mỗi bước phát triển của dân tộc Việt Nam đều nhắc đến các anh, lớp trẻ ngày nay luôn tưởng nhớ và gọi tên các anh - những anh hùng bất tử của dân tộc.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở: “Ăn quả phải nhớ người trồng cây”. Trong cuộc tưng bừng vui vẻ hôm nay, chúng ta phải nhớ đến những anh hùng, liệt sĩ của Đảng ta, của dân ta... Máu đào của các liệt sĩ đã làm cho lá cờ cách mạng thêm đỏ chói. Sự hy sinh dũng cảm của các liệt sĩ đã chuẩn bị cho đất nước ta nở hoa độc lập, kết trái tự do. Nhân dân ta đời đời ghi nhớ công ơn các liệt sĩ để vượt tất cả khó khăn, gian khổ, hoàn thành sự nghiệp cách mạng mà các liệt sĩ chuyển lại cho chúng ta[1].

Sau Cách mạng tháng Tám 1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. Chưa hưởng niềm vui được bao lâu, ta đã phải đối diện với nhiều khó khăn thử thách, mà thử thách lớn nhất là âm mưu trở lại xâm lược nước ta một lần nữa của thực dân Pháp. Kiên quyết bảo vệ thành quả cách mạng, giữ gìn nền độc lập cho đất nước, với tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ, toàn quân và dân ta đã chiến đấu anh dũng ở những nơi có thực dân Pháp chiếm đóng. Trong cuộc chiến đấu này, rất nhiều chiến sĩ, đồng bào ta đã bị thương, nhiều người đã vĩnh viễn nằm lại nơi chiến trường.

Bác Hồ viếng nghĩa trang liệt sĩ. Nguồn: Ảnh tư liệu Bác Hồ viếng nghĩa trang liệt sĩ. Nguồn: Ảnh tư liệu

Nỗi đau của cuộc chiến trước chưa kịp hàn gắn, những vết thương mới lại tiếp tục chồng chất, bao trùm lên cả dân tộc. Nhiều gia đình li tán, người mẹ già mất đi những đứa con thân yêu, vợ mất chồng, con mất cha, nụ cười mới chớm đã tắt, đó là những sự hy sinh không vật chất nào có thể đong đếm… Để góp phần xoa dịu nỗi đau mất mát của gia đình các chiến sĩ, đồng bào, Chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã xúc tiến vận động thành lập một tổ chức, lấy tên gọi là Hội Giúp binh sĩ tử nạn.

Đầu năm 1946, Hội Giúp binh sĩ tử nạn (sau đổi tên là Hội Giúp binh sĩ bị thương) được thành lập ở Thuận Hóa, Bình Trị Thiên, Hà Nội và ở nhiều nơi khác. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được mời làm Hội trưởng danh dự của Hội.

Trong bức thư của Hồ Chủ tịch đăng trên báo Cứu quốc ngày 7/1/1946, Người viết: “Vì muốn thay mặt Tổ quốc, toàn thể đồng bào và Chính phủ cảm ơn những liệt sĩ đã hy sinh tính mệnh cho nền Tự do, Độc lập, Thống nhất của nước nhà - hoặc trong thời kỳ cách mạng, hoặc trong thời kỳ kháng chiến, tôi gửi lời chào thân ái đến các gia đình liệt sĩ và tôi nhận các con liệt sĩ làm con nuôi của tôi”.

Chiều ngày 28/5/1946, Hội Giúp binh sĩ bị nạn đã tổ chức một cuộc nói chuyện quan trọng, nội dung chính là kêu gọi nhân dân gia nhập Hội và hăng hái giúp đỡ các chiến sĩ bị thương tùy theo điều kiện gia đình, cuộc nói chuyện được tổ chức tại Nhà hát Thành phố Hà Nội, có sự tham dự của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Chiều ngày 11/7/1946, tại Nhà hát Thành phố Hà Nội đã có một buổi quyên góp quần áo, giày mũ cho chiến sĩ ngoài mặt trận, mở đầu Cuộc vận động “Mùa đông chiến sĩ”. Tại đây, Bác Hồ đã cởi chiếc áo rét đang mặc để tặng binh sĩ nơi tiền tuyến. Giữa bộn bề công việc lãnh đạo phá tan cuộc tấn công mùa đông của giặc Pháp lên Việt Bắc, tổ chức kháng chiến toàn dân, toàn diện suốt từ Bắc chí Nam… Bác Hồ cùng Trung ương vẫn dành sự quan tâm đặc biệt đến thương binh, gia đình liệt sĩ.

Ngày 19/12/1946, kháng chiến toàn quốc bùng nổ, số người bị thương và hy sinh tăng lên không kể xiết. Đời sống của chiến sĩ và đồng bào ta gặp muôn vàn khó khăn. Đảng và Nhà nước ta đã quyết định nhiều chính sách quan trọng liên quan đến công tác thương binh liệt sĩ nhằm đảm bảo đời sống vật chất cũng như tinh thần của các gia đình chính sách trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến.

Ngày 16/2/1947 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 20/SL “Quy định chế độ hưu bổng thương tật và tiền tuất tử sĩ”. Đây là văn bản pháp quy đầu tiên khẳng định vị trí quan trọng của công tác thương binh, liệt sĩ đối với công cuộc kháng chiến cứu nước của dân tộc. Nhằm phổ biến công tác này trong cả nước, ngày 26/2/1947, Phòng Thương binh (thuộc Chính trị Cục, Quân đội Nhân dân Quốc gia Việt Nam) được thành lập.

Để nhân dân cả nước có dịp bày tỏ lòng biết ơn tới các thương binh và gia đình liệt sĩ, tháng 6/1947, từ Phủ Chủ tịch ở “Thủ đô gió ngàn” (đồi Khau Tý, ATK Định Hóa), Chủ tịch Hồ Chí Minh đề nghị với Chính phủ chọn một ngày trong năm làm “Ngày Thương binh” toàn quốc.

Sau khi Ban Vận động tổ chức “Ngày Thương binh” toàn quốc được thành lập, vào khoảng 7 giờ tối một ngày đầu tháng 7/1947, khoảng 20 người trong Ban họp tại Phú Minh, xã Phú Thịnh (Đại Từ) do đồng chí Lê Tất Đắc, Cục phó Cục Chính trị chủ trì, dự họp có đồng chí Trần Huy Liệu (Tổng bộ Việt Minh), Hoàng Tuấn (Nha Thông tin), bà Nguyệt Tú (vợ đồng chí Lê Quang Đạo) đại diện Trung ương Hội Phụ nữ Cứu quốc, Trung ương Đoàn có ông Đào Duy Kỳ… Sau khi xem xét, Hội nghị đã nhất trí lấy ngày 27/7/1947 làm “Ngày Thương binh” toàn quốc. Trong buổi họp, đồng chí Lê Tất Đắc cao hứng sáng tác:

“Dù ai đi ngược về xuôi

Hai bảy, tháng bảy nhớ ngày Thương binh”.

Đồng chí Lê Tất Đắc còn vận dụng ca dao để phổ biến, tuyên truyền chủ trương hưởng ứng “Ngày Thương binh”:

“Bữa ăn chín cũng như mười

Mỗi nhà nuôi lấy một người thương binh”.

Chữ “lấy” bổ nghĩa cho chữ “nuôi” còn ý nghĩa sâu xa nữa là kết duyên với thương binh. Bởi vì, từ trong kháng chiến chống thực dân Pháp đã có rất nhiều chị em phụ nữ tình nguyện lấy các chiến sĩ thương binh làm chồng.

Trước khi “Ngày Thương binh” chính thức được công nhận, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết thư gửi Thường trực Ban Tổ chức “Ngày Thương binh” toàn quốc, bức thư được đăng trên báo Vệ Quốc quân số 11 ra ngày 27/7/1947, trong thư viết: “Đang khi Tổ quốc lâm nguy, giang san, sự nghiệp, mồ mả, đền chùa, nhà thờ của tổ tiên ta bị uy hiếp; cha mẹ, anh em, vợ con thân thích, họ hàng ta bị đe dọa; của cải ruộng nương, nhà cửa, ao vườn, làng mạc ta bị nguy ngập; ai là người xung phong trước hết để chống cự quân thù, để giữ gìn đất nước cho chúng ta? Đó là những chiến sĩ mà nay một số thành ra thương binh.

Thương binh là những người đã hy sinh gia đình, hy sinh xương máu để bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ đồng bào. Vì lợi ích của Tổ quốc, của đồng bào, mà các đồng chí chịu ốm yếu… Vì vậy, Tổ quốc và đồng bào phải biết ơn, phải giúp đỡ những người con anh dũng ấy… Ngày 27 tháng 7 là một dịp cho đồng bào ta tỏ lòng hiếu nghĩa bác ái, và tỏ lòng yêu mến thương binh”.

7 giờ sáng ngày 27/7/1947, một số cán bộ được giao nhiệm vụ chuẩn bị cho cấp trên tổ chức Ngày Thương binh toàn quốc. Cán bộ xã đưa bộ đội vào khu vực xã Bàn Cờ để dọn dẹp xung quanh gốc đa và bãi mít tinh. Cái “án thư” của cụ Từ Liêm được mượn làm bàn cho Ban Tổ chức. Khu vực kỳ đài, ở ngay dưới gốc đa có treo cờ Tổ quốc, ảnh Bác Hồ và khẩu hiệu “Lễ công bố Ngày Thương binh toàn quốc”. Đại biểu đoàn thể, bộ đội tập hợp thành từng khối, nhân dân các xã Lục Ba, Minh Tiến, Yên Lãng, Hùng Sơn đứng xung quanh.

Vào 6 giờ tối ngày 27/7/1947 bắt đầu buổi mít tinh. Có khoảng 300 đại biểu tham dự. Đồng chí Lê Tất Đắc thay mặt Ban Tổ chức đọc Thư của Bác Hồ gửi nhân Ngày Thương binh toàn quốc. Đồng chí Lê Tỵ, đại biểu thương binh phát biểu. Bà Ba Huy (tức Nguyễn Thị Đích), Bí thư Hội Phụ nữ Cứu quốc xã Lục Ba phát biểu, nói lên tình cảm, trách nhiệm của phụ nữ và nhân dân đối với thương binh. Buổi mít tinh kết thúc trong tiếng hô vang dậy: “Hồ Chủ tịch muôn năm”; “Trường kỳ kháng chiến nhất định thắng lợi”. Từ đó, “Ngày Thương binh - 27/7/1947” trở thành ngày mà tất cả mọi người dân, mọi cơ quan, đoàn thể trong nước bày tỏ tình cảm “uống nước nhớ nguồn”, “đền ơn đáp nghĩa” với thương binh, gia đình liệt sĩ. Sau đó, mỗi năm, vào dịp này, Bác đều gửi thư và quà đến các anh em thương binh và gia đình liệt sĩ.

Ngày 10/7/1947, cơ quan Thương binh và Cựu binh, sau đổi là Bộ Thương binh được thành lập, đảm nhiệm công tác thương binh, liệt sĩ mà trước đó thuộc chức năng của Phòng Thương binh thuộc Chính trị Cục, Bộ Quốc phòng.

Sau 1 năm “Ngày Thương binh” ra đời, trong thư gửi các thương binh, gia đình có công với cách mạng, Bác chia sẻ: “Khi nạn ngoại xâm ào ạt đến, nó đến như một trận lụt to. Nó đe dọa tràn ngập cả non sông Tổ quốc. Nó đe dọa cuốn trôi cả tính mệnh, tài sản, chìm đắm cả bố, mẹ, vợ con, dân ta. Trước cơn nguy hiểm ấy, số đông thanh niên yêu quý của nước ta dũng cảm xông ra mặt trận. Họ quyết đem xương máu của họ đắp thành một bức tường đồng, một con đê vững; để ngăn cản nạn ngoại xâm tràn ngập Tổ quốc, làm hại đồng bào”.

Người viết: “Họ quyết liều chết chống địch, để cho Tổ quốc và đồng bào sống… Ngày nay, bố mẹ họ đã mất một người con yêu quý. Vợ trẻ thơ trở nên bà góa. Con dại trở nên mồ côi. Trên bàn thờ gia đình thêm một linh bài tử sĩ… Nhưng tay chân tàn phế của thương binh sẽ không mọc lại được. Và những tử sĩ không thể tái sinh”.

Những lời Bác viết ra không chỉ là sự tiếc thương mà còn thể hiện sự tự hào, gợi lên tinh thần bất khuất, làm hồi sinh sức sống mãnh liệt của cả dân tộc, của những người đã hy sinh sự sống của mình cho độc lập của Tổ quốc. Người đã gắn sự tổn thất lớn lao của những thương binh, liệt sĩ vào ý thức trách nhiệm và nghĩa vụ của những người được sống trong hòa bình.

Tháng 7/1954, Chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng, thắng lợi to lớn này được đổi lấy bằng sự hy sinh, thương vong của rất nhiều chiến sĩ ngoài mặt trận, đổi lấy bằng những đau thương mất mát của những gia đình mất đi người con, người chồng, người cha, người thân yêu của mình. Thiếu tướng Nguyễn Chu Phác kể lại câu chuyện Đại tướng Võ Nguyên Giáp rơi nước mắt khi nói với các cán bộ chỉ huy trong lúc đánh đồi A1 thuộc Chiến dịch Điện Biên Phủ: “Nhân dân giao con em cho chúng ta mà các đồng chí để họ hy sinh như thế thì thử nghĩ xem trách nhiệm của các đồng chí như thế nào”. Câu nói thể hiện sự xót xa, trân trọng và tinh thần trách nhiệm của Đại tướng với từng cán bộ, chiến sĩ tham gia chiến đấu nơi chiến trường. Lúc sinh thời, Đại tướng cũng đã luôn nhắc nhở thế hệ sau rằng: “Chúng ta được sống như ngày nay là nhờ cán bộ, chiến sĩ đã ngã xuống nên phải cố gắng đưa anh em về với gia đình”.

Từ năm 1955, ngày 27/7, Ngày Thương binh toàn quốc được đổi tên thành Ngày Thương binh - Liệt sĩ.

Tháng 5/1968, mặc dù đang ốm mệt, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn đọc lại bản thảo Di chúc và viết bổ sung thêm một số nội dung gồm 6 trang viết tay, trong những bộn bề nhiệm vụ cần phải thực hiện, Người xác định: “Đầu tiên là công việc đối với con người”. Trong đó, Đảng, Chính phủ và nhân dân cần dành sự quan tâm trước tiên đối với các gia đình thương binh, liệt sĩ. Người viết: “Đảng, Chính phủ và đồng bào phải tìm mọi cách làm cho họ có nơi ăn chốn ở yên ổn, đồng thời phải mở những lớp dạy nghề thích hợp với mỗi người để họ có thể dần dần tự lực cánh sinh”. Đối với các liệt sĩ: “mỗi địa phương cần xây dựng vườn hoa và bia kỷ niệm ghi sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ, để đời đời giáo dục tinh thần yêu nước cho nhân dân ta”. Đối với cha mẹ, vợ con của thương binh, liệt sĩ: “chính quyền địa phương… phải giúp đỡ họ có công việc làm ăn thích hợp, quyết không để họ bị đói rét”.

Đoàn Hành trình về nguồn “Tháng Ba biên giới” của TPHCM hát những ca khúc ngợi ca những người con trên mọi miền Tổ quốc đã hiến dâng tuổi thanh xuân quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh tại Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Vị Xuyên (Hà Giang). Nguồn: Ảnh tư liệu Đoàn Hành trình về nguồn “Tháng Ba biên giới” của TPHCM hát những ca khúc ngợi ca những người con trên mọi miền Tổ quốc đã hiến dâng tuổi thanh xuân quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh tại Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Vị Xuyên (Hà Giang). Nguồn: Ảnh tư liệu

Thực hiện Di chúc cũng là tâm nguyện của Người, Đảng và Chính phủ vận dụng, kế thừa, phát huy và cụ thể hóa thành nhiều chương trình, chính sách giúp đỡ thương binh, gia đình liệt sĩ. Bên cạnh đó, đồng bào ta trên khắp mọi miền của Tổ quốc cũng đã làm nhiều việc để đền ơn đáp nghĩa: tặng quà cho các gia đình chính sách, xây dựng nhà tình nghĩa, lập Quỹ đền ơn đáp nghĩa, phụng dưỡng các mẹ Việt Nam Anh hùng, ủng hộ và giúp đỡ các nạn nhân nhiễm chất độc da cam, giúp đỡ thương, bệnh binh và gia đình liệt sĩ, tìm mộ liệt sĩ, hầu hết những người có công và thân nhân, con em người có công đã được hưởng các ưu đãi về chăm sóc sức khỏe, giáo dục - đào tạo, giải quyết việc làm, cải thiện về nhà ở... Các hoạt động “đền ơn đáp nghĩa,” chăm sóc người có công đã thật sự trở thành một phong trào rộng khắp trong các tầng lớp nhân dân, các tổ chức xã hội, các cấp, các ngành, các địa phương trong cả nước với nhiều hình thức tổ chức, nhiều việc làm cụ thể, thiết thực, hết sức phong phú, sáng tạo, trở thành nét đẹp văn hóa trong đời sống xã hội.

Ngày 27/7 hằng năm, Ngày Thương binh - Liệt sĩ Việt Nam là dịp để toàn dân cả nước ôn lại những câu chuyện phi thường, dũng cảm của những chiến sĩ tử trận, bồi dưỡng truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của các thương binh, liệt sĩ và người có công. Cũng là dịp để mỗi người Việt Nam được sống trong hòa bình tri ân hàng triệu con người đã hy sinh, đã để lại nơi chiến trường một phần xương máu và một phần cuộc sống của mình vì nền độc lập tự do của dân tộc, vì cuộc sống hạnh phúc, bình yên của nhân dân, như cách mà Anh hùng lực lượng vũ trang, liệt sĩ, bác sĩ Đặng Thùy Trâm đã viết: “Hãy giữ vững tinh thần của người cộng sản, tinh thần trong suốt như pha lê, cứng rắn như kim cương và chói lọi muôn nghìn hào quang của lòng tin tưởng…”.

Phòng Lý luận chính trị - Lịch sử Đảng

Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM

---------

[1] Lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong Chỉ thị chọn ngày 27/7 hằng năm làm ngày Thương binh toàn quốc (sau đổi thành ngày Thương binh, liệt sĩ)


Ý kiến bạn đọc

refresh
 

Tổng lượt bình luận

Tin khác

Thông báo