Có tay nghề để giữ khách

Hớt tóc lề đường đã xuất hiện ở Việt Nam từ rất lâu đời. Ngày trước, thợ hớt tóc chỉ có vỏn vẹn một bộ đồ nghề gồm: kéo, dao, lược, gương, ghế xếp, tất cả chúng được để gọn gàng vào chiếc túi vải nỉ nhỏ. Ngày nay, để làm nghề này, những thợ hớt tóc phải trang bị cho mình nhiều thứ dụng cụ hơn. Ngoài kéo, dao, lược, gương, ghế xếp, họ còn chuẩn bị cả tông đơ tay hoặc tông đơ điện, dao lam, dao cạo, keo vuốt tóc… Ngoài ra, nếu như lúc trước khách hàng chỉ ngồi yên trên chiếc ghế xếp cũ kĩ thì ngày nay những chiếc ghế có thể đáp ứng cả nhu cầu ngồi hớt tóc hay nằm cạo râu, lấy rái tai…

Chúng tôi gặp chú H.N.H, 57 tuổi, quê ở Quảng Ngãi, một người gắn bó với nghề hớt tóc ở lề đường Ấp Bắc, quận Tân Bình, TPHCM vào một buổi chiều mưa. Tay phải cầm tông đơ điện kéo đi những đường điêu luyện, uyển chuyển phía sau gáy của khách, tay trái cầm kéo như rẻ lối chỉ đường hỗ trợ tay phải tạo hình. Tiếp theo, ở phần tóc mái, chú H.N.H dùng kéo xấp từng đợt tóc, tay trái vẫn cầm lược để định hình và ước lượng tỉ lệ tóc cần hớt. Trong khoảng 10 phút mái tóc đã gọn gàng, vào đúng nếp theo ý của vị khách hàng. Sau mỗi lượt khách ra về chú luôn vệ sinh mọi thứ để đón khách hàng kế tiếp: lau kéo, chùi tông đơ, thay khăn và dùng chổi thu gom gọn gàng phần tóc thừa dưới đất.

Chú H.N.H chia sẻ: “Tôi làm nghề này hơn 20 năm rồi. Nghề này không mang lại thu nhập cao và địa vị xã hội nhưng đó là nghề tôi rất thích. Hớt được cái đầu mà khách ưng ý mình cũng thấy vui. Tuy là cắt tóc ở lề đường, vỉa hè nhưng những người làm công việc này cũng phải có tay nghề, có thể hớt tóc và tạo kiểu theo yêu cầu của khách hàng mong muốn ngoài 2 kiểu tóc húi cua và ca rê phổ biến ngày xưa…”.

Ngồi quan sát chú Nguyễn Hoàng, sinh năm 1957, một thợ hớt tóc nhiều năm tại đường Tô Ký, Quận 12, TPHCM, trong lúc chú say mê hớt tóc cho khách, tiếng nhấp kéo đều đều… Chú thuận tay trái nên từ việc cầm tông đơ đến cầm kéo đều ngịch tay. Bàn tay nhanh nhẹn, các ngón tay cử động linh hoạt, ngón cái và ngón trỏ liên tục cử động để điều khiển kéo, các ngón còn lại như lướt nhẹ tạo nếp tóc. Chú Hoàng chia sẻ: “Tuy là hớt tóc lề đường nhưng đã lấy tiền khách thì phải làm cho trọn. Làm nghề liên quan đến thẩm mĩ, vẻ bề ngoài thì phải luôn có tâm và tỉ mỉ, để giữ khách, giữ mối nên luôn chú tâm làm hài lòng khách hàng. Lúc nào cũng vừa hớt vừa trò chuyện về mọi thứ xung quanh, thậm chí có thể hát khi khách hàng thấy buồn tai chẳng hạn”.

Chú Trần Trọng Luật, một thợ hớt tóc ở đường Sư Vạn Hạnh, Quận 5, TPHCM. (Ảnh: Kim Huyền)

Còn nhiều khó khăn

Hầu hết những thợ hớt tóc vỉa hè đều lớn tuổi và đã có ít nhất 10 năm trong nghề. Họ gắn bó bền chặt với nghề không chỉ vì tiền, mà còn vì niềm đam mê và lòng yêu nghề. Khi được hỏi về ước mơ của mình, các chú đều cười nhẹ và bày tỏ rằng chỉ cần cọc cạch sống với niềm vui qua công việc mình thích, cứ mãi an yên ngồi đây mà nhìn mọi vật thay đổi từng ngày, vậy là đủ.

Đối tượng khách hàng của những “tiệm tóc lề đường” này rất đa dạng, không chỉ là công nhân, sinh viên, mà còn có cả cán bộ công chức, chủ doanh nghiệp… Anh Nguyễn Hoàng Sơn, 41 tuổi, một công chứng viên tại Quận 12 cho biết: “Tôi hớt tóc ở chỗ chú Hoàng cũng lâu rồi, giá rẻ, chú ấy lại vui tính, tận tình, chịu khó. Mưa hay nắng gì chú cũng ngồi ở đây chờ để phục vụ khách”.

Bên cạnh việc góp phần nâng cao vẻ bề ngoài cho mọi người với giá cả bình dân thì nghề hớt tóc lề đường vẫn còn nhiều mặt hạn chế, không ít người quan ngại. Anh Lê Bảo Bình, 33 tuổi, hiện đang giảng dạy tại một trường trung học cơ sở quận 8, TPHCM bày tỏ: “Hớt tóc lề đường là nghề chân chính, nó góp phần lưu giữ nét truyền thống văn hóa. Tuy nhiên, dao lam họ dùng cạo râu, cạo lông mặt hay dụng cụ lấy rái tai có an toàn, có thật sự dùng một lần rồi bỏ không? Điều này khiến nhiều người lo lắng”.

Việc dùng chung dao lam, dụng cụ lấy rái tai cho nhiều người rất dễ lây nhiễm bệnh, hầu hết đều là những căn bệnh nguy hiểm, khó phát hiện và không dễ điều trị tận gốc như các bệnh về da liễu, hô hấp, viêm gan, HIV… Qua tìm hiểu, hầu hết những thợ hớt tóc lề đường đều hiểu về vấn đề này, khi được trao đổi, họ đều cho biết không bao giờ tái sử dụng đối với những dụng cụ trên. Anh Trần Trọng Luật, 51 tuổi, làm nghề hớt tóc lề đường tại Quận 5, TPHCM bày tỏ: “Không những không sử dụng lại dao cạo, đồ lấy rái tai, tui còn vệ sinh sạch sẽ kéo, lược, tông đơ, khăn, ghế trước khi khách kế tiếp vào ngồi”. Câu trả lời chung là vậy, tuy nhiên rất khó kiểm chứng, bởi lẽ khi quan sát, sau khi làm hoàn tất cho một khách hàng, dao lam luôn được họ gói lại cẩn thận và để riêng sang một bên. Đến cuối ngày làm việc chúng lại được tiếp tục bỏ vào giỏ mang về.

Ngoài sự quan ngại về vấn đề chất lượng vệ sinh, nhiều người còn quan tâm đến việc lấn chiếm vỉa hè của những người thợ hớt tóc lề đường này. Tại một số quận huyện, thực hiện nghiêm việc cấm buôn bán, lấn chiếm vỉa hè nên rất nhiều người làm nghề hớt tóc lề đường phải bỏ nghề nếu không đủ tiền mở tiệm hoặc chuyển sang địa điểm khác thuê mặt bằng và phải chịu mất khách quen vì trái đường. Ở TPHCM hầu hết họ chỉ đặt ghế làm nghề ở những con đường nhỏ hoặc những con hẻm. “Giờ làm gì cũng khó, cứ tưởng yêu nghề, hết lòng vì nghề thôi vậy thì cứ trụ vững với nó nhưng giờ thì phải nghĩ khác hơn rồi” – chú Nguyễn Hoàng ngậm ngùi chia sẻ khi ngơi tay vì trời mưa thưa khách.