Thầy thuốc hay người làm nghề y là những người làm công việc rất đặc biệt, liên quan trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của người khác. Thầy thuốc có thể cứu người nhưng nếu sơ sẩy, sai lầm có thể giết người. Trong các ngành học bậc đại học hiện nay, ngành y có thời gian đào tạo dài hơn cả (hiện nay là 4 - 6 năm, trước đây là 5 - 7 năm), không chỉ với kiến thức chuyên môn rất rộng, rất sâu mà còn phải học thật kỹ và quan tâm đặc biệt đến yếu tố y đức. Do đó, không ai có thể học hoặc tập tành đơn giản mà làm thầy thuốc được, dù với một số ngành nghề khác, người tinh ý có thể nhìn, bắt chước hoặc học lóm thì cũng có thể hành nghề.

Trong thời gian xảy ra dịch Covid-19, bỗng dưng có một số người trở thành… “thầy thuốc”. Họ bày ra những “bài thuốc” phòng ngừa, điều trị Covid-19 cứ như là những bác sĩ chuyên khoa chính hiệu. Nếu chịu khó tìm trên mạng internet thì sẽ có rất nhiều “lời khuyên”, “cách chữa trị”… như vậy. Chẳng hạn, đó là những bài “uống nhiều nước sẽ đẩy virus ra khỏi miệng, vì nước có thể làm trôi virus corona ra khỏi miệng và trôi vào dạ dày, mà ở đó, virus này không thể tồn tại vì có axit”; “khẩu trang y tế và các loại khẩu trang kháng khuẩn khác sẽ ngăn chặn hoàn toàn virus xâm nhập cơ thể”; “ăn tỏi hoặc uống nước tỏi đun sôi có thể bảo vệ không bị nhiễm virus”; “dùng cồn hoặc thuốc tẩy phun lên quần áo và cơ thể là có thể giết được virus”; “uống thuốc kháng sinh có hiệu quả trong việc phòng ngừa và điều trị Covid-19”; “thường xuyên rửa mũi bằng nước muối có thể bảo vệ bạn không bị nhiễm SARS-CoV-2”; “nước rửa tay sát khuẩn có thể tiêu diệt hết SARS-CoV-2”…

Những thông tin có tính chất “hướng dẫn” trên trong một số trường hợp có thể đúng đôi chút nhưng không phải là những chỉ dẫn chính thức và hiệu quả mà các cơ quan y tế đề nghị mọi người thực hiện. Chẳng hạn, các loại khẩu trang nếu sử dụng đúng cách có tác dụng rất tốt ngăn virus xâm nhập nhưng không thể chặn hoàn toàn, vì virus vẫn có thể bám vào khẩu trang rồi từ đó tiếp cận cơ thể nếu ta để khẩu trang chạm vào người; ăn tỏi (hoặc một số loại thức ăn, gia vị khác) có khả năng tăng sức đề kháng nhưng không thể bảo vệ cơ thể hoàn toàn trước SARS-CoV-2; nước rửa tay dù là loại nào cũng không thể tiêu diệt hoàn toàn các loại virus nhưng có tác dụng tốt làm hạn chế sự lây lan, phát tán virus, trong đó có SARS-CoV-2…

Mới đây, khi dịch bùng phát mạnh, số người nhiễm tăng nhanh, trên mạng internet lại xuất hiện một số bài thuốc điều trị Covid-19. Chẳng hạn, có hướng dẫn khuyên sử dụng liều paracetamol tối đa hoặc sử dụng kháng sinh liều mạnh để diệt SARS-CoV-2, nhưng thực chất, nếu làm theo “chỉ dẫn” này sẽ dẫn đến nguy cơ ngộ độc cho người sử dụng hoặc ít nhất cũng làm kháng kháng sinh, khiến cơ thể sau đó sẽ không phát huy tốt khả năng điều trị của kháng sinh nữa.

Hay khi rộ lên thông tin các bệnh viện đang thiếu máy thở và thiếu oxy y tế thì một số người lại “khuyên” người dân nên chuẩn bị sẵn thiết bị thở, bình khí oxy trong nhà để nếu có người bệnh mà thực hiện cách ly và điều trị tại nhà thì dùng đến. Trên thực tế, hiện các bệnh viện đang được điều tiết để bảo đảm có đủ máy thở và oxy y tế; đồng thời việc sử dụng máy thở tại gia đình là điều không phù hợp bởi đòi hỏi các yêu cầu về kỹ thuật, chuyên môn phức tạp mà người dân rất khó đáp ứng được, trong khi nếu trữ oxy y tế có thể gia tăng nguy cơ cháy nổ…

Mọi người cần thận trọng khi tiếp nhận, chia sẻ các hướng dẫn, bài thuốc điều trị bệnh Covid-19.

Điều đáng tiếc là những “chỉ dẫn” sai lầm như thế lại được nhiều người vô tư đăng tải, chia sẻ mà không quan tâm nguồn ở đâu, ai cung cấp hoặc các nguồn đó có chính xác không… Tâm lý “cái gì không biết thì tra Google” và tin tưởng nó một cách thiếu thận trọng của một số người có thể gây nguy hiểm cho bản thân và nhiều người khác.

May mắn là thời gian qua, các cơ quan chức năng, kể cả các cơ quan truyền thông, đã thực hiện việc phản bác, “nói lại” nhiều thông tin lệch lạc, sai trái, nhất là với các “bài thuốc” vu vơ trên mạng internet. Thế nhưng một số “hướng dẫn” khác vẫn còn được “truyền” đi và nhiều người bất cẩn vẫn có thể tin theo hoặc tiếp tục dẫn lại cho người khác.

Dịch Covid-19 đang phức tạp và gây nhiều nguy hiểm cho cộng đồng, nên mỗi người cần phải hết sức thận trọng trong việc tiếp nhận và chia sẻ thông tin; phải luôn bảo đảm rằng thông tin mình đọc và dẫn lại cho người khác là thông tin chính xác, từ cơ quan chức năng hoặc người có thẩm quyền.

Đồng thời, mỗi người không được tự làm thầy thuốc hoặc làm công việc của thầy thuốc là “chẩn đoán”, “kê toa”, “điều trị”… cho người khác. Nếu dẫn từ câu chuyện cổ Ba Tư ở trên, việc hướng dẫn người khác trị đau răng có thể ít nguy hiểm thì việc chỉ bảo cách điều trị Covid-19 không có căn cứ khoa học sẽ gây hại nghiêm trọng cho nhiều người. Do đó, mỗi người chỉ nên cố gắng làm tốt công việc, chức trách theo chuyên môn, hiểu biết, kinh nghiệm của mình, còn những việc khác để cho người khác thực hiện!