Phát biểu khai mạc, Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc cho biết, Việt Nam là một trong số ít quốc gia thực hiện được nhiệm vụ kép: vừa kiểm soát dịch bệnh, đồng thời vẫn duy trì sự phát triển kinh tế. Dù vậy, vẫn còn quá sớm để khẳng định Việt Nam đã chiến thắng COVID-19. Trong bối cảnh đó, các chính sách hỗ trợ và sự đồng hành của Chính phủ trong bối cảnh COVID-19 được các doanh nghiệp đánh giá cao, nhất là các chính sách tài khóa như việc giãn, hoãn thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập, tiền thuê đất, chính sách nới lỏng về tín dụng của các ngân hàng. Chính sách cho vay với lãi suất bằng 0% để trả lương cho người lao động được cho là khó tiếp cận, nhưng các doanh nghiệp vẫn đánh giá cao sự cần thiết của chính sách này. 75% doanh nghiệp cho rằng, các chính sách hỗ trợ của Chính phủ là hữu ích.

Chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam Jacques Morisset cho hay, Việt Nam đã đạt được những thành tích rất tốt, đặc biệt là trong việc kiểm soát đại dịch COVID-19 cũng như đạt được mức tăng trưởng gần 3% trong năm 2020. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa rằng tất cả các doanh nghiệp Việt đều đạt được kết quả này. Báo cáo nghiên cứu chỉ ra những doanh nghiệp nào chịu tác động nặng nề nhất của đại dịch; quy mô cũng như mức độ tác động đến các doanh nghiệp trong các ngành khác nhau. Theo đó, một trong những vấn đề được đưa ra trong báo cáo là đại dịch này không có sự công bằng, một số doanh nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề hơn so với các doanh nghiệp khác.

Khảo sát chỉ ra, trong đại dịch, doanh nghiệp có sự điều chỉnh theo hướng giảm trừ, ví dụ như giảm lương, giảm hoạt động. Xu hướng điều chỉnh này sẽ tiếp tục trong thời gian tới. Khảo sát cũng chỉ ra, nhiều doanh nghiệp đã điều chỉnh theo hướng đi lên, cùng với đó là quá trình chuyển đổi số ở Việt Nam.

Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc

Ông Morisset cho rằng, trước khủng hoảng, Việt Nam đang chậm hơn so với các nước khác về quá trình số hóa. Sau một năm dịch COVID-19, quá trình chuyển đổi, số hóa của Việt Nam đã tăng tốc với việc nhiều công cụ số hóa được áp dụng. Đặc biệt, Chính phủ cũng đã rất chủ động bằng việc cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, thực hiện thủ tục đối với doanh nghiệp thông qua con đường số hóa. Như vậy, đối với khủng hoảng, tác động tiêu cực luôn đi cùng với nhiều cơ hội. Trước đây, Việt Nam cũng đã nhiều lần chứng tỏ được khả năng là nắm bắt được “cơ trong nguy”. 

Đề cập đến khu vực phi chính thức, Chuyên gia Jacques Morisset nhận định, phần lớn những sáng kiến được đưa ra cho khu vực này tập trung vào giãn, giảm thuế, hỗ trợ về thuế, cho vay, giảm lãi suất cho vay từ các ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, nền kinh tế Việt Nam có những hoạt động trong khu vực kinh tế phi chính thức không liên quan đến thuế hoặc không có cơ hội tiếp cận với các chính sách chính thức. Do đó, Chính phủ cần có chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp khu vực này; đặc biệt là thông qua các doanh nghiệp trong khu vực chính thức để hỗ trợ các doanh nghiệp phi chính thức.Ngân hàng Thế giới sẽ tiếp tục hỗ trợ, hợp tác với Chính phủ Việt Nam trong xây dựng cũng như thực hiện những chính sách, sáng kiến ứng phó với COVID-19.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế (VCCI), kết quả khảo sát cho thấy có 87,2% doanh nghiệp ở hầu hết các ngành nghề bị ảnh hưởng tiêu cực bởi COVID-19. Những ảnh hưởng chủ yếu là doanh nghiệp gặp trở ngại khi tiếp cận khách hàng, chuỗi cung ứng đứt gãy, mất cân đối dòng tiền, khó khăn trong quản trị lao động. Số lao động bị cho nghỉ việc xấp xỉ 30% tổng số lao động trong doanh nghiệp và ảnh hưởng nhiều hơn đến các doanh nghiệp tư nhân quy mô nhỏ, siêu nhỏ. Trong bối cảnh dịch, 92% doanh nghiệp tư nhân, 96% doanh nghiệp FDI đã chủ động ứng phó với dịch COVID-19 bằng nhiều giải pháp như: Dự trữ hàng hóa, áp dụng cách làm mới, đào tạo kỹ năng số cho người lao động, tìm giải pháp chuỗi cung ứng mới, áp dụng tự động hóa…

Chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam Jacques Morisset

Một số kiến nghị đã được nêu tại Báo cáo. Theo đó, để nâng cao hiệu quả thực thi các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, bộ, ngành và chính quyền các địa phương cần có những hướng dẫn cụ thể, chi tiết và đầy đủ về các thủ tục, quy trình thực hiện theo hướng đơn giản, dễ thực hiện; chủ động nắm bắt tình hình triển khai, đặc biệt là những vướng mắc, bất cập trong quá trình thực hiện để điều chỉnh hoặc kiến nghị điều chỉnh kịp thời, có cách thức hỗ trợ phù hợp, chú trọng các doanh nghiệp thuộc các ngành bị tổn thương nặng nề bởi dịch COVID-19;  quan tâm hơn nữa các doanh nghiệp có quy mô nhỏ, siêu nhỏ, bởi khả năng chống chịu kém của nhóm doanh nghiệp này.

Cùng với đó, xây dựng chính sách phát triển công nghiệp, dịch vụ hỗ trợ theo hướng bớt lệ thuộc vào nguồn cung từ bên ngoài, giảm tình trạng gia công đã kéo dài quá lâu, mặt khác cũng tạo thêm giá trị gia tăng và vị thế tốt hơn của Việt Nam trong các chuỗi cung ứng toàn cầu, tạo thêm cơ hội hưởng lợi từ các hiệp định thương mại tự do đòi hỏi hàm lượng xuất xứ nội địa/nội khối cao.