Phóng viên: Thưa Tổng Bí thư, năm 2016, nhân dân ta vui mừng đón nhận nhiều sự kiện chính trị quan trọng. Xin Tổng Bí thư có thể chia sẻ với bạn đọc báo Đảng những điều mà đồng chí ấn tượng sâu sắc nhất?

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Năm 2016 là năm đầu chúng ta triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng và đã đạt những kết quả quan trọng trên các lĩnh vực. Nhưng, ấn tượng sâu sắc nhất với tôi trước hết là sự thành công rất tốt đẹp của Đại hội XII của Đảng. Đây là sự khẳng định của toàn thể cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân ở mọi miền Tổ quốc. Đại hội đã hoàn thành tốt đẹp toàn bộ nội dung, chương trình đề ra, từ tổng kết nhiệm kỳ, xác định mục tiêu, phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp năm năm tới và những năm tiếp theo đến việc lựa chọn, bầu Ban Chấp hành Trung ương khóa mới đủ số lượng, bảo đảm chất lượng. Có được thành công ấy là do chúng ta tổ chức thực hiện tốt Nghị quyết Đại hội XI của Đảng - một tiền đề rất quan trọng; là do Đại hội XII đã làm việc nghiêm túc, đoàn kết, dân chủ, kỷ cương và đổi mới. Đặc biệt là tinh thần dân chủ có bước tiến mới thật sự trong quá trình chuẩn bị và tổ chức Đại hội, nhất là về công tác nhân sự. Có thể nói đây là bài học quý của công tác xây dựng Đảng hiện nay và cả sau này. Có dân chủ thật sự mới có đoàn kết, mới phát huy cao độ ý chí, trí tuệ của toàn Đảng; trong Đảng có dân chủ thật sự mới có dân chủ trong xã hội. Thành công của Đại hội đã tạo động lực mới, khí thế mới cho cả dân tộc vững tin bước vào chặng đường mới.

Một ấn tượng nữa là việc sớm kiện toàn các chức danh lãnh đạo Nhà nước ngay sau Đại hội Đảng, tạo thuận lợi cho cán bộ, các cơ quan trong bộ máy nhà nước bắt tay ngay vào triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XII đồng bộ hơn, tập trung hơn. Hoạt động của bộ máy nhà nước không có “khoảng trống” giao thời mà như một dòng chảy liên tục, bảo đảm hiệu lực và hiệu quả. Việc các đồng chí cán bộ chủ chốt cấp cao của Nhà nước tuyên thệ trước Quốc hội lần này cũng là điểm mới và thể hiện rõ trách nhiệm chính trị đối với toàn Đảng và nhân dân cả nước. Ngay sau khi được kiện toàn, hoạt động của Quốc hội, Chính phủ và các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước có nhiều đổi mới, năng động, sáng tạo, gần dân, sát thực tiễn, được cán bộ, đảng viên, nhân dân ghi nhận, đánh giá cao.

Thực tế một năm qua khẳng định những đổi mới ấy là đúng đắn. Mặc dù tình hình còn nhiều khó khăn, thách thức, nhưng đội ngũ cán bộ lãnh đạo các cấp nhiệm kỳ mới từ Trung ương đến cơ sở làm việc với tinh thần, trách nhiệm cao, tâm huyết, quyết liệt, bước đầu tạo những chuyển biến rõ nét hơn. Kinh tế vĩ mô ổn định, các cân đối lớn cơ bản được bảo đảm. Cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng đạt một số kết quả bước đầu; tái cơ cấu nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới được đẩy mạnh. Đời sống vật chất, tinh thần của người dân được cải thiện, đã hoàn thành việc hỗ trợ về nhà ở cho gần 84 nghìn gia đình người có công. Hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế tiếp tục đạt nhiều kết quả tích cực. Sau Đại hội, không khí chung là toàn dân rất phấn khởi, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, vào bộ máy nhà nước nhiệm kỳ mới. Chưa bao giờ, Đảng ta, đất nước ta có uy tín và vị thế trên trường quốc tế như hiện nay.

Phóng viên: Hội nghị Trung ương 4 khóa XII đã ban hành Nghị quyết về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. So với Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI về xây dựng Đảng, nghị quyết lần này có điểm gì mới, thưa Tổng Bí thư?

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Cái mới của Nghị quyết lần này thể hiện ngay từ tiêu đề, chỉ rõ những việc cần làm; đồng thời nhận diện một cách đầy đủ, chỉ ra một cách hệ thống những biểu hiện của sự suy thoái. Nghị quyết lần này chỉ ra cụ thể chín biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị; chín biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống và chín biểu hiện về “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Nghị quyết còn nhấn mạnh một nội dung mới là xây dựng Đảng về đạo đức gắn với đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Điều lo ngại nhất là sự phai nhạt lý tưởng, không kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, giảm sút niềm tin; nói và làm trái với quan điểm, đường lối của Đảng; sống ích kỷ, cơ hội, thực dụng, tham nhũng, cục bộ, bè phái, quan liêu, vô cảm trước những khó khăn của nhân dân,... Từ suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống dẫn tới “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” chỉ là một bước ngắn, thậm chí rất ngắn, nguy hiểm khôn lường, có thể dẫn tới tiếp tay hoặc cấu kết với các thế lực xấu, thù địch, phản bội lại Đảng và dân tộc. Với những biểu hiện nghiêm trọng như thế mà không nhận diện cho đúng, cho đủ, cho chính xác thì khó có giải pháp để khắc phục hiệu quả.

Đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” là một quá trình đầy cam go, nhưng không thể không làm, vì nó liên quan đến vận mệnh của Đảng ta và chế độ ta. Quan điểm chỉ đạo của Đảng là kiên quyết, kiên trì thực hiện, khó mấy cũng phải thực hiện, thực hiện với quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn, tiến hành thường xuyên, liên tục ở các cấp, các ngành, đồng bộ cả ở Trung ương và cơ sở. Mỗi cán bộ, đảng viên phải nhận thức sâu sắc trách nhiệm của mình với Đảng, với Tổ quốc, những việc nào làm được thì làm ngay, nhất là những yếu kém, bức xúc, những vụ việc phức tạp nổi cộm cần tập trung chỉ đạo giải quyết dứt điểm.

Phóng viên: Thưa Tổng Bí thư, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI về xây dựng Đảng khi ban hành được toàn Đảng, toàn dân kỳ vọng rất lớn, nhưng việc thực hiện một số việc chưa đạt mục tiêu đề ra. Xin đồng chí cho biết nguyên nhân cơ bản nhất là gì?

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI về xây dựng Đảng đã đạt những kết quả bước đầu quan trọng, góp phần cảnh tỉnh, cảnh báo, răn đe, từng bước ngăn chặn và đẩy lùi tiêu cực, suy thoái trong Đảng. Trong nhiệm kỳ Đại hội XI, số đảng viên bị kỷ luật là 73.897 người, trong đó có 11 trường hợp do Trung ương quản lý; 754 trường hợp do cấp tỉnh và tương đương quản lý. Trong vụ Trịnh Xuân Thanh, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Hậu Giang chưa kết thúc, nhưng đã có bảy cán bộ bị kỷ luật, trong đó có cả cán bộ cấp cao ở ban, bộ, cơ quan Trung ương, dù đã về hưu. Đó mới là kỷ luật về Đảng, về công tác cán bộ. Nhiều vụ án phức tạp khác cũng đã và đang được xem xét, xử lý theo pháp luật. Tuy nhiên, kết quả đạt được chưa như mong đợi. Song, cũng cần bình tĩnh thấy rằng, ba vấn đề cấp bách mà Nghị quyết chỉ ra là những vấn đề khó, đã kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ, cần có thời gian mới làm được. Mặt khác, mục tiêu của Nghị quyết không phải cốt để kỷ luật cán bộ, mà cái chính là nhằm khắc phục những yếu kém trong xây dựng Đảng; xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, nhất là cấp Trung ương; là đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng. Những nhiệm vụ cấp bách ấy không thể tiến hành trong ngày một ngày hai.

Nói về nguyên nhân, trở ngại thì có nhiều. Nhưng tựu trung là do việc triển khai thực hiện chưa tập trung, đồng bộ, quyết liệt. Tổ chức đảng các cấp, từ Trung ương đến cơ sở vẫn chưa nhận thức sâu sắc, chưa làm rõ thực chất mức độ nghiêm trọng của tình hình, xảy ra ở đâu, ai chịu trách nhiệm, như tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống; tình trạng tham nhũng, chạy chức, chạy quyền, chạy tội,… Một số tổ chức đảng, cơ quan đơn vị, địa phương còn buông lỏng khâu kiểm tra, giám sát việc thực hiện và khắc phục, sửa chữa khuyết điểm. Sự phối hợp giữa một số cơ quan chức năng chưa đồng bộ, chưa quyết liệt,...

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng với cán bộ, nhân dân xã nông thôn mới Bản Bo, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu. Ảnh: TTXVN

Phóng viên: Thưa Tổng Bí thư, vậy trong nhiệm kỳ này, làm thế nào để khắc phục được những hạn chế nêu trên, để ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái trong Đảng?

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Trước hết cần thấy rằng chỉnh đốn Đảng là công việc thường xuyên, liên tục, lâu dài. Nhìn lại lịch sử, trong giai đoạn đầy biến động của những năm 1936 - 1939, với bút danh Trí Cường, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ đã viết cuốn sách Tự chỉ trích, ấn hành năm 1939. Mục đích là “tìm ra những nguyên nhân thất bại và nghiên cứu phương pháp sửa lỗi và tiến thủ”; “Phê bình Đảng là để thống nhất tư tưởng, để rèn luyện mình, để đề cao uy tín và ảnh hưởng của Đảng, nhằm làm cho Đảng ngày càng mạnh và cách mạng ngày càng phát triển”. Tháng 10-1947, giữa lúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược diễn ra cam go, trước những đòi hỏi của cách mạng, Bác Hồ viết Sửa đổi lối làm việc. Tác phẩm đề cập nhiều vấn đề về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, mà trọng tâm là phương pháp lãnh đạo, công tác cán bộ, tự phê bình và phê bình, rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng đối với cán bộ. Những tác phẩm nêu trên đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Để xây dựng Đảng vững mạnh, Đảng ta cũng đã có nhiều nghị quyết chuyên đề về công tác này. Nghị quyết lần này cũng là tiếp tục công việc đó. Những vấn đề nghị quyết nêu đều là việc khó, vì đó là những nội dung trừu tượng, nằm trong tư tưởng con người, không dễ cân đo, đong đếm. Nhưng quyết tâm làm thì sẽ nhận diện được, khó mấy cũng làm được, làm kiên trì, kiên quyết, làm nhiều lần. Không nôn nóng, nhưng cũng không được do dự, bàn lùi, thấy khó mà không làm.

Tôi cho rằng, Nghị quyết lần này là Nghị quyết hành động. Song muốn có hành động đúng trước hết phải nhận thức đúng. Cho nên việc đầu tiên là các cấp ủy, tổ chức đảng, mỗi cán bộ, đảng viên phải tự giác học tập, nghiên cứu, nhận rõ nguy cơ của sự suy thoái để nêu cao trách nhiệm với Đảng, với đất nước, với nhân dân và chính bản thân mình. Nhân dân ta luôn vững tin vào Đảng; nhân dân bức xúc cũng là vì lo nỗi lo của Đảng. Dân lo, thì tại sao cán bộ, đảng viên lại không lo? Lo thì phải hành động, tự soi lại mình mà gột rửa khuyết điểm như đánh răng, rửa mặt hằng ngày. Vừa kêu gọi ý thức tự giác, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý, vừa rất chú trọng khâu kiểm tra, giám sát việc thực hiện Nghị quyết. Các cấp ủy, tổ chức đảng cần rà soát, hoàn thiện và thực hiện nghiêm cơ chế kiểm tra, giám sát, đặc biệt là kiểm soát việc thực thi quyền lực của cán bộ theo hướng quyền hạn phải đi đôi với trách nhiệm; phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của tập thể và cá nhân trong từng khâu giải quyết công việc và có chế tài xử lý nghiêm những hành vi vi phạm. Người đứng đầu phải có trách nhiệm nêu gương, nêu gương trong tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; trong lãnh đạo chỉ đạo, nhất là đối với công tác cán bộ.

Với truyền thống 87 năm vẻ vang của Đảng, với quyết tâm chính trị cao của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, tin rằng Nghị quyết lần này sẽ tạo được bước tiến mới trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái để Đảng ta luôn xứng đáng là người lãnh đạo, là niềm tự hào của nhân dân.

Phóng viên: Nhân dịp Xuân mới Đinh Dậu đang về, Tổng Bí thư có điều gì gửi gắm tới cán bộ, chiến sĩ cả nước và đồng bào ta ở nước ngoài?

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Một năm mới bắt đầu bằng mùa xuân; mùa xuân bao giờ cũng mang đến sức sống mới, niềm tin mới. Tôi xin chúc đồng bào và chiến sĩ cả nước, người Việt Nam ở nước ngoài, một năm mới nhiều niềm vui mới, khí thế mới, để chúng ta đồng hành trên con đường đổi mới, hướng tới mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn Tổng Bí thư. Nhân dịp năm mới, đội ngũ người làm Báo Nhân Dân xin kính chúc Tổng Bí thư dồi dào sức khỏe, cùng toàn Đảng lãnh đạo, tổ chức thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, phấn đấu sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.