- Việc thành lập lực lượng võ trang công nhân tại Sài Gòn đã chính thức hóa một bộ phận lực lượng võ trang quần chúng, giữ vai trò nòng cốt trong chiến đấu và xây dựng lực lượng võ trang tại Thành phố lúc bấy giờ.

- Ngày đầu được thành lập, lực lượng võ trang Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định trang bị còn rất khiêm tốn chủ yếu là võ khí thô sơ, và vũ khí tự tạo đã phải chiến đấu chống lại đội quân viễn chinh Pháp, một quân đội nhà nghề núp dưới bóng quân đồng minh.

- Lực lượng võ trang đã khởi đầu mọi mặt, xây dựng từ không đến có, từ rời rạc, phân tán đến thống nhất, từ gậy tầm vông và ý chí “Độc lập hay là chết” đối đầu một đội quân viễn chinh xâm lược nhà nghề.

- Tập trung phát triển lực lượng, uy hiếp và tiến công sào huyệt địch, đánh phá hậu phương quân địch, chống càn bảo vệ căn cứ, giữ thế tranh chấp vùng du kích ven đô, hỗ trợ phong trào đấu tranh của nhân dân.

- Xây dựng các lực lượng đặc biệt trong lòng đô thị mang tên gọi: Ban công tác, Tự vệ, Xung phong, Quyết tử… Tiêu biểu như: Trung đoàn Phạm Hồng Thái, Nguyễn An Ninh, Trung đoàn 300, 306, 308, 312, Tiểu đoàn Quyết tử 950 đã chiến đấu dũng cảm lập nhiều thành tích trong công cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

- Bước sang giai đoạn cùng cả nước thực hiện cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 - 1975), đây là thời kỳ chiến đấu lâu dài, gian khổ ác liệt nhất của dân tộc Việt Nam. Nhưng chính trong thời kỳ này lực lượng võ trang Thành phố đã phát triển, trưởng thành vượt bậc, chiến đấu anh dũng và lập lên nhiều chiến công rực rỡ nhất. Lực lượng võ trang Thành phố phát triển mạnh mẽ, sáng tạo nghệ thuật chiến tranh nhân dân, dựa vào sức mạnh của giai cấp công nhân và nhân lao động, lực lượng võ trang Thành phố đã vượt qua nhiều khó khăn, gian khổ, ác liệt, phát huy được sức mạnh tổng hợp, hoàn thành nhiệm vụ một cách xuất sắc. Góp phần phát động và xây dựng phong trào chiến tranh nhân dân trên các vành đai xung quanh Sài Gòn: Xây dựng căn cứ địa, xây dựng xã ấp chiến đấu, thiết lập hệ thống địa đạo, làng ngầm trong lòng đất, sưu tầm vũ khí địch để tái tạo đánh lại địch, phong trào diệt xe tăng, bắn máy bay, diệt ác phá kềm… Những phong trào này xuất hiện trên khắp chiến trường nông thôn ven đô, ngoại thành rất sôi nổi và phong phú.

- Ngày 30/5/1959, C13 - tiền thân của Trung đoàn Gia Định được thành lập. Đây là thời điểm, là mốc quan trọng đánh dấu đơn vị võ trang tập trung đầu tiên của tỉnh Gia Định được thành lập. Sau đồng khởi năm 1960, lực lượng võ trang Sài Gòn - Gia Định phát triển mạnh mẽ, việc thành lập các đơn vị lực lượng võ trang tập trung và các đội du kích, tuyển chọn bổ sung lực lượng cho các đơn vị của Quân khu, của Miền. Trong thời gian này đơn vị C13 đã phối hợp với lực lượng võ trang và nhân dân huyện Củ Chi đánh bại chiến thuật “trực thăng vận, thiết xa vận” của quân ngụy trên vùng cửa ngõ Sài Gòn trong giai đoạn chiến tranh đặc biệt của Mỹ.

- Từ năm 1961 đến cuối năm 1963 ở nội thành đã hình thành các đội biệt động 159, 65, 67, 69 với nghệ thuật và cách đánh độc đáo, sáng tạo của lực lượng Biệt động đã chiến đấu hàng trăm trận, tiêu diệt và loại khỏi vòng chiến đấu hàng trăm tên địch, trong đó chủ yếu là sĩ quan và binh lính Mỹ và quân đội các nước chư hầu. Nhiều trận đánh vang dội làm chấn động mạnh mẽ dư luận trong và ngoài nước.

- Giai đoạn “Chiến tranh cục bộ”, lực lượng võ trang Thành phố kết hợp chặt chẽ với phong trào chiến tranh du kích phát triển rộng khắp trên các địa bàn các vùng ven, nhất là ở Củ Chi đã xây dựng được vành đai diệt Mỹ, dựa vào các hệ thống chiến hào, địa đạo bám trụ kiên cường, bẻ gãy các cuộc hành quân càn quét của giặc Mỹ. Nổi bật nhất là 2 cuộc càn lớn khốc liệt nhất ở chiến trường Củ Chi mang tên Crimp và Cedar Falls.

- Ở nội thành, nhiều đội Biệt động được thành lập, vừa chiến đấu vừa tích cực xây dựng cơ sở chuẩn bị cho thời cơ lớn. Đêm ngày 30 rạng sáng ngày 31 tháng 1 năm 1968 lực lượng Biệt động đã đồng loạt tiến công các mục tiêu quan trọng tại Sài Gòn như: Dinh Độc Lập, Đại sứ quán Mỹ, Bộ Tổng tham mưu, Bộ Tư lệnh Hải quân ngụy và Đài phát thanh Sài Gòn... Các đơn vị võ trang Thành phố kết hợp với các đơn vị tiến công vào Trung tâm huấn luyện Quang Trung, Sân bay Tân Sơn Nhất, Thành Cổ Loa, Phù Đổng,…

Thủ trưởng Bộ Tư lệnh TPHCM trao khen thưởng các điển hình tiên tiến 5 năm thực hiện Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh bộ đội cụ Hồ” trong học tập và làm theo Bác giai đoạn 2014-2019. (Nguồn: Thanhuytphcm.vn).

- Giai đoạn chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh”, lực lượng võ trang Thành phố vẫn giữ được thế chủ động, liên tục đánh lui các cuộc càn giành dân, lấn đất của địch bảo vệ hiệp định, bảo vệ vùng giải phóng. Ở nội đô nhiều đội biệt động được xây dựng để chuẩn bị cho nhiệm vụ mới, các đội võ trang quần chúng của Thành đoàn, Công vận, Hoa vận được khôi phục, củng cố.

- Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, lực lượng võ trang Thành phố phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chủ lực hình thành 5 mũi tiến công, đánh chiếm các mục tiêu, mở đường, dẫn đường cho các binh đoàn chủ lực tiến công giải phóng Sài Gòn; ngoài ra còn hỗ trợ mạnh mẽ phong trào đấu tranh của quần chúng góp phần tích cực vào Đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

- 30/4/1975, Bộ Chính trị gửi điện khen ngợi quân và dân Đảng bộ Sài Gòn - Gia Định: “Bộ Chính trị nhiệt liệt khen ngợi quân và dân Sài Gòn - Gia Định, khen ngợi toàn bộ cán bộ, chiến sĩ; đảng viên; đoàn viên thuộc đơn vị chủ lực, bộ đội địa phương; bộ đội tinh nhuệ, dân quân tự vệ đã chiến đấu cực kỳ anh dũng, lập chiến công chói lọi, tiêu diệt và làm tan rã lực lượng lớn quân địch, buộc chúng phải đầu hàng không điều kiện, giải phóng thành phố, đưa chiến dịch lịch sử mang tên Bác Hồ vĩ đại đến toàn thắng”.

Tiếp nối truyền thống anh hùng

- Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975), lực lượng võ trang Thành phố khẩn trương ổn định tổ chức, biên chế mới, cùng các đơn vị, đoàn thể bắt tay vào thực hiện nhiệm vụ giữ vững an ninh chính trị, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, từng bước ổn định đời sống nhân dân, tổ chức đăng ký học tập cải tạo hàng vạn sĩ quan, binh lính và nhân viên ngụy quyền chế độ cũ.

- Thực hiện nghĩa vụ quốc tế trên đất bạn Campuchia, giúp bạn bảo vệ thành quả cách mạng và xây dựng lại đất nước sau thảm họa cuộc diệt chủng, góp phần vun đắp tình hữu nghị truyền thống giữa nhân dân và lực lượng võ trang hai nước Việt Nam - Campuchia.

- Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, trước những diễn biến phức tạp, đặc biệt là sự tan rã của Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu đặt ra mục tiêu cấp bách và lâu dài của Thành phố là: Xây dựng Thành phố vững về chính trị, giàu về kinh tế, mạnh về quốc phòng, an ninh, sẵn sàng đập tan âm mưu “Diễn biến hòa bình - Bạo loạn lật đổ” tập trung nhân tài vật lực phục vụ cho nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.

- Hàng năm, Thành phố đều tiến hành tổ chức các đợt diễn tập xây dựng khu vực phòng thủ với việc quán triệt nhiệm vụ và tập huấn cho cán bộ Đảng, chính quyền, đoàn thể, ban ngành; xây dựng hệ thống văn kiện; thực hành cụ thể từ cấp thành phố đến quận, huyện, phường, xã.

Các chiến sĩ lực lượng võ trang mang túi thức ăn đến hỗ trợ người bán vé số, công nhân ở khu trọ tại thành phố Thủ Đức.

- Trong công tác động viên, lực lượng võ trang Thành phố tự khẳng định khả năng đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ động viên quân đội cả về số lượng, chất lượng và thời gian, đảm bảo về tổ chức biên chế, huấn luyện và sẵn sàng chiến đấu; tham gia hoạt động bảo vệ an ninh chính trị - trật tự an toàn xã hội.

- Cùng với nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi, lực lượng võ trang Thành phố đã tích cực tham mưu giúp cấp ủy Đảng và chính quyền các cấp kịp thời lãnh đạo, chỉ đạo điều hành công tác quốc phòng; xây dựng lực lượng dân quân tự vệ theo phương châm rộng mạnh, vững chắc; xây dựng lực lượng dự bị động viên.

- Thường xuyên tuyên truyền vận động nhân dân hiểu rõ, nắm chắc các chủ trương của Đảng và Nhà nước về 2 nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Về công tác xây dựng nền quốc phòng toàn dân, đường lối chiến tranh nhân dân, tổ chức nhiều đợt hành quân dã ngoại, thực hiện đền ơn đáp nghĩa, chính sách hậu phương Quân đội, lao động giúp dân, qua đó củng cố hơn nữa truyền thống tốt đẹp quân với dân một ý chí.

- Hiện nay, trước diễn biến phức tạp của tình hình dịch bệnh Covid-10, cán bộ, chiến sĩ lực lượng võ trang Thành phố đã kế tiếp truyền thống anh hùng, phát huy vai trò tiên phong, xung kích trên tuyến đầu chống dịch; phối hợp với các lực lượng, địa phương triển khai các chốt kiểm soát; tham gia các tổ truy vết; hỗ trợ hiệu quả các khu cách ly, bệnh viện dã chiến; phối hợp với lực lượng võ trang các tỉnh giáp ranh tăng cường phối hợp tuần tra, kiểm soát, ngăn chặn dịch bệnh…

Với thành tích đặc biệt xuất sắc trong chiến đấu và phục vụ chiến đấu, góp phần vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc, lực lượng võ trang Thành phố vinh dự được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng võ trang nhân dân lần thứ hai.

Từ lực lượng võ trang Sài Gòn - Chợ Lớn, Gia Định trong kháng chiến chống Pháp, lực lượng võ trang Sài Gòn - Gia Định trong kháng chiến chống Mỹ, đến lực lượng võ trang Thành phố Hồ Chí Minh trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là sự tiếp nối vững chắc, xây đắp nên truyền thống “Trung thành vô hạn, bám trụ kiên cường, đoàn kết kỷ cương, năng động sáng tạo, quyết chiến quyết thắng”, góp phần tô thắm truyền thống anh hùng của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Phòng Lý luận chính trị - Lịch sử Đảng

Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM

_________________

[1] Bộ Tư lệnh Quân khu 7 đã ra Quyết định số 180/QĐ-BTL, lấy ngày 4/9 hàng năm làm Ngày truyền thống của Lực lượng võ trang Thành phố.