Báo cáo tại buổi làm việc, Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) Đồng Ngọc Ba cho biết, trong kiểm tra văn bản, có bốn loại sai thường thấy, đó là sai về thẩm quyền nội dung của các quy định, sai về căn cứ pháp lý, sai về thể thức kỹ thuật và sai về trình tự thủ tục; trong đó sai về thẩm quyền nội dung trong thời gian qua đã được đôn đốc xử lý tích cực.

Năm 2018, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tư pháp đã chủ trì, phối hợp kiểm tra tại một số bộ, ngành và hơn 10 địa phương về việc xử lý các văn bản chưa phù hợp với quy định của pháp luật. Theo đó, tính từ năm 2016 đến nay, số văn bản quy phạm pháp luật cấp trung ương đã được rà soát là 20.322 văn bản, các cơ quan trung ương đã kiến nghị sửa đổi, bổ sung thay thế, bãi bỏ 4.394 văn bản và đến nay đã xử lý xong 3.856 văn bản, đạt 87,8%. Đối với văn bản cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, số đã được rà soát là 144.281 văn bản, trong đó đã kiến nghị sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ 26.112 văn bản, đến nay đã xử lý xong 22.322 văn bản, đạt 85,5%.

Cho rằng với số lượng văn bản ban hành hàng năm rất lớn, việc ban hành văn bản sai là khó tránh, Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật Đồng Ngọc Ba đánh giá, phần lớn các văn bản quy phạm pháp luật đáp ứng yêu cầu theo quy định pháp luật, đóng góp thiết thực vào sự phát triển kinh tế - xã hội. Kết quả của công tác rà soát, kiểm tra, xử lý văn bản tác động tích cực vào ý thức trách nhiệm của các cơ quan trong việc xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Qua công tác kiểm tra đã kịp thời phát hiện để ngăn chặn hậu quả của các quy định chưa phù hợp.

Quang cảnh buổi làm việc

Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn có văn bản chưa phù hợp, công tác hậu kiểm văn bản còn những khâu yếu. Đối với công tác kiểm tra xử lý văn bản, hiện cả nước có 23.000 cơ quan có trách nhiệm nhưng hoạt động của hệ thống chưa đều, nhiều bộ, ngành, địa phương chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm trong công tác kiểm tra, xử lý văn bản. Việc phát hiện văn bản trái pháp luật chưa kịp thời, thậm chí có khi ban hành, gây tác hại rồi mới phát hiện và xử lý, có trường hợp phát hiện chậm, xử lý cũng chậm…

Tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc cho rằng, để bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật thì cần có nguyên tắc cơ bản trong quá trình xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện văn bản quy phạm pháp luật. Tùy thuộc vào từng khâu, đoạn khác nhau của quá trình này, các hoạt động kiểm soát tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất, đồng bộ của văn bản được thực hiện với thẩm quyền, phương thức, nội dung khác nhau.

Trong công tác xây dựng pháp luật, hoạt động thẩm định, thẩm tra văn bản với ý nghĩa là công cụ có tính chất “tiền kiểm”, nhằm bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất, đồng bộ, khả thi của văn bản trước khi ban hành. Cùng hướng đến mục đích tương tự, hoạt động rà soát, hệ thống hóa, kiểm tra, xử lý văn bản là công cụ có tính chất “hậu kiểm” để xem xét, đánh giá về tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất, đồng bộ của văn bản sau khi ban hành nhằm phát hiện văn bản trái pháp luật, mâu thuẫn, chồng chéo, không còn phù hợp để xử lý hoặc kiến nghị xử lý theo thẩm quyền. Các công cụ quan trọng này có mối quan hệ tương hỗ với nhau và được đặt trong tổng thể chu trình từ xây dựng pháp luật đến tổ chức thi hành pháp luật quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật...