Cho đến tận lúc đi xa, trong Di chúc, ngay sau khi nói về Đảng, Bác nói về đoàn viên, thanh niên. Bác ghi nhận “đoàn viên, thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ”1. Bác yêu thương, căn dặn, nhắc nhở thanh niên phải trở thành những người “vừa hồng, vừa chuyên”, thừa kế sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. Những lời dạy ân cần và tấm gương đạo đức, phong cách của Bác là nguồn cổ vũ tinh thần to lớn, là định hướng quan trọng, thôi thúc lớp lớp thế hệ thanh thiếu nhi thành phố không ngừng học tập, lao động, rèn luyện.
Tự hào là công dân thành phố mang tên Bác, 50 năm qua, khắc sâu lời dạy của Bác Hồ kính yêu, trên từng chặng đường phát triển của thành phố, dưới sự lãnh đạo của Đảng, tuổi trẻ thành phố luôn tích cực, tham gia vào những công việc khó khăn, chung vai gánh vác trách nhiệm xây dựng và bảo vệ thành phố thân yêu. Trong thời kỳ kháng chiến, đó là những cuộc biểu tình, đấu tranh chính trị công khai, đấu tranh vũ trang, xuống đường rầm rộ đòi dân sinh, dân chủ, phản đối chiến tranh, chống thực dân, đế quốc, phong trào đốt xe Mỹ - Ngụy, phong trào “Hát cho đồng bào tôi nghe”… hừng hực khí thế cách mạng sục sôi của tuổi trẻ. Một người ngã xuống, hàng vạn người đứng lên, tiếp thêm sức mạnh chiến đấu. Trong thời kỳ đất nước thống nhất, đó còn là thế hệ trẻ trong niềm vui trùng phùng của ngày đại thắng, bắt tay vào hàn gắn vết thương chiến tranh, hăng hái tham gia các phong trào lao động, sản xuất, rà phá bom mìn, phục hóa, khai hoang, xây dựng những khu kinh tế mới, làm đường giao thông, xây dựng các nhà máy, nông trường, đi xây dựng Kênh Đông Củ Chi, hồ Dầu Tiếng, thủy điện Trị An, tham gia giữ vững biên cương và làm nghĩa vụ quốc tế,… Đó là thế hệ thanh niên Thành phố kiên định giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội đi đầu trong đổi mới, bằng niềm tin, trí tuệ, sức trẻ, quyết tâm lập nghiệp, thi đua tình nguyện vượt qua khủng hoảng kinh tế - xã hội, góp phần cùng với Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Thành phố lập nên những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử hơn 30 năm Đổi mới.
Trong giai đoạn mới của thành phố, đoàn viên, thanh thiếu nhi đã có nhiều nỗ lực trong việc triển khai học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Khởi đầu bằng việc triển khai Chỉ thị số 06-CT/TW ngày 07/11/2006 của Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam về tổ chức cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Có thể nói, cuộc vận động thực sự là một cơ hội quý báu để Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Thành phố đẩy mạnh công tác giáo dục, thực hiện chức năng là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, đẩy mạnh công tác giáo dục tư tưởng và đạo đức cách mạng, tạo sự chuyển biến trong nhận thức, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức của thế hệ trẻ. Nối tiếp những kết quả đã đạt được, sau khi Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 03-CT/TW ngày 14/5/2011 về việc tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và tiếp theo đó là Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Ban Thường vụ Thành Đoàn đã có những chỉ đạo đối với các cơ sở Đoàn trong việc thực hiện các định hướng lớn của Chỉ thị, bám sát từng nhiệm vụ cụ thể; tạo điều kiện cho cán bộ, đoàn viên, thanh thiếu nhi rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, lối sống, hoàn thiện nhân cách và sống có trách nhiệm hơn với bản thân, gia đình và xã hội.
1. Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh thường xuyên, liên tục, rộng khắp các đối tượng và bằng những việc cụ thể
Thực tiễn công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi thành phố cho thấy những cơ sở Đoàn thực hiện tốt việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là nơi có những tập thể, cá nhân có cách làm sáng tạo, thường xuyên và liên tục, trong đó nổi rõ là sự chủ động đầu tư lựa chọn nội dung phù hợp với đặc thù của địa phương, đơn vị, sự sáng tạo trong việc đề ra giải pháp phù hợp với yêu cầu của việc học tập Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị. Để đưa việc “Học tập và làm theo lời Bác” đi vào chiều sâu, lan tỏa đến từng đoàn viên, thanh thiếu nhi, Ban Thường vụ Thành Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh đã định hướng các hoạt động với nhiều hình thức đa dạng phù hợp với từng đối tượng, trong đó:
Đối với đội viên, thiếu nhi, đó là các hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử, đạo đức lối sống, định hướng giá trị học tập tốt, rèn luyện tốt cho thiếu nhi. Tập trung các giải pháp sáng tạo thực hiện phong trào “Thiếu nhi thành phố làm theo 5 điều Bác Hồ dạy” gắn với 4 chương trình hoạt động Đội; tổ chức các hoạt động vì đàn em, ngày cùng hành động “Vì đàn em thân yêu”; Đại hội “Cháu ngoan Bác Hồ”, Liên hoan “Thiếu nhi làm nghìn việc tốt”, Ngày hội “Thiếu nhi vui khỏe, tiến bước lên Đoàn”, Hội thi “Em yêu Tổ quốc Việt Nam”...
Đối với đoàn viên, thanh niên khu vực trường học: Học sinh các trường trung học phổ thông, trung tâm Giáo dục thường xuyên, trường dạy nghề, trung cấp chuyên nghiệp học tập về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với giáo dục công dân, đạo đức nghề nghiệp, thực hiện tốt phong trào “Khi tôi 18”, danh hiệu “Học sinh 3 tốt”, “Học sinh 3 rèn luyện”. Đối với sinh viên các học viện, các trường đại học, cao đẳng tích cực học tập, nghiên cứu khoa học, phát huy khả năng tìm tòi, tính sáng tạo gắn với chuyên ngành học tập; đổi mới phương pháp học tập, trung thực trong thi cử; thực hiện có hiệu quả phong trào “Sinh viên 5 tốt”. Giảng viên, giáo viên trẻ thực hiện có hiệu quả cuộc vận động “Nhà giáo trẻ tiêu biểu”, nâng cao chất lượng giảng dạy, tự nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực nghiên cứu khoa học.
Đối với đoàn viên, thanh niên khu vực công nhân lao động: Thanh niên công nhân sản xuất trực tiếp thực hiện phong trào “4 nhất”, phát huy vai trò xung kích trong lao động sáng tạo, nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, dịch vụ, nâng cao tinh thần trách nhiệm cùng với doanh nghiệp giải quyết những vấn đề khó khăn tại đơn vị. Cán bộ, công chức, viên chức: thực hiện phong trào “3 trách nhiệm” gắn với việc hoàn thành tốt mục tiêu nhiệm vụ, tích cực tham gia cải cách hành chính, thực hành tiết kiệm, chống tham ô lãng phí, nêu cao ý thức trách nhiệm hết lòng phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân. Y, bác sĩ trẻ thực hiện cuộc vận động “Thầy thuốc trẻ tiêu biểu” gắn với rèn luyện y đức, y nghiệp, tham gia tích cực các hoạt động xã hội.
Đối với đoàn viên, thanh niên khu vực địa bàn dân cư: Xung kích xây dựng văn minh đô thị, nông thôn mới, góp phần giảm nghèo bền vững, đẩy mạnh phong trào xây dựng khu phố, ấp “An toàn - Sạch đẹp - Văn minh - Nghĩa tình” (phong trào AST) gắn với cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, vận động thanh niên thực hiện tốt Luật Nghĩa vụ quân sự, tham gia đấu tranh phòng chống tội phạm và các tệ nạn xã hội trong thanh thiếu niên, triển khai thực hiện hiệu quả chương trình “Đoàn tham gia xây dựng nông thôn mới”.
Đối với đoàn viên, thanh niên khu vực lực lượng vũ trang: Phát huy vai trò nòng cốt trong tham gia bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội thông qua phong trào “Thi đua học tập và thực hiện 6 điều Bác Hồ dạy Công an Nhân dân”; phong trào “Thanh niên Lực lượng vũ trang thành phố xung kích, sáng tạo, vươn tới những đỉnh cao”.
Mỗi đối tượng, mỗi danh hiệu do Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh TP Hồ Chí Minh phát động gắn với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là điều kiện nền tảng gắn với hoàn thiện cá nhân, gắn với thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của mỗi cá nhân tại đơn vị, địa phương. Để tạo môi trường học tập và làm theo lời Bác từ những việc cụ thể, Ban Thường vụ Thành Đoàn phát động các phong trào hành động cách mạng để thanh niên thành phố tham gia, cụ thể hiện nay là phong trào “Tuổi trẻ xung kích xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, phong trào “Thanh niên tình nguyện”, phong trào “Tuổi trẻ sáng tạo”. Cùng với hàng ngàn phần việc, hàng trăm công trình làm theo lời Bác đã và đang tạo nên chuỗi hoạt động “Làm theo lời Bác” của tuổi trẻ thành phố có tính lan tỏa đến người dân và định hướng hoạt động tình nguyện trong xã hội.
Khuyến khích hoạt động nghiên cứu khoa học sáng tạo từ trong nhà trường. (Ảnh: Quốc Thanh)2. Đẩy mạnh công tác tuyên dương các gương điển hình tiêu biểu trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh phù hợp với điều kiện thực tiễn
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh: “Một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Thực hiện lời dạy của Bác, qua thực tiễn việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, các hoạt động phong trào, nhiều điển hình tiêu biểu xuất sắc đã được rèn luyện, trưởng thành và tuyên dương kịp thời gắn với các danh hiệu, giải thưởng: Công dân trẻ tiêu biểu TP Hồ Chí Minh, Thanh niên tiên tiến TP Hồ Chí Minh làm theo lời Bác, Sinh viên 5 tốt, Học sinh 3 rèn luyện, Học sinh 3 tốt, Nhà giáo trẻ tiêu biểu, Giải thưởng Nguyễn Văn Trỗi, Giải thưởng Phạm Ngọc Thạch, Doanh nhân trẻ xuất sắc TP Hồ Chí Minh, Thủ lĩnh thanh niên công nhân thành phố tiêu biểu, Cán bộ công chức, viên chức trẻ giỏi, thân thiện, Bí thư Chi đoàn giỏi, Bí thư Đoàn xã, phường, thị trấn tiêu biểu, Chiến sĩ quân hàm xanh trẻ, giỏi, tiêu biểu, Chiến sĩ dân quân trẻ, giỏi, tiêu biểu Cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân trẻ, giỏi, tiêu biểu xứng danh Bộ đội cụ Hồ, Cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân trẻ, giỏi, tiêu biểu, Giải thưởng Ngòi bút trẻ, danh hiệu Cháu ngoan Bác Hồ, Liên đội trưởng tiêu biểu, …
Thông qua các phong trào hành động cách mạng, đã tạo môi trường giáo dục, rèn luyện cho cán bộ, đoàn viên, thanh thiếu nhi Thành phố. Tính đến nay, Ban Thường vụ Thành Đoàn đã tuyên dương 87 Công dân trẻ tiêu biểu TP Hồ Chí Minh; trao tặng cho 101 tập thể và 44 cá nhân đạt giải thưởng Hồ Hảo Hớn nhằm ghi nhận những cá nhân, tập thể có sáng kiến mới áp dụng thành công vào thực tiễn hoặc có đề tài nghiên cứu về công tác thanh niên, đóng góp cho sự phát triển của tổ chức Đoàn. Bên cạnh đó là tuyên dương hàng ngàn điển hình Thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác, Cháu ngoan Bác Hồ,… Chất lượng các gương được tuyên dương được chú trọng tạo hiệu quả lan tỏa sâu rộng trong đoàn viên, thanh niên. Nhiều tập thể được tuyên dương đã không ngừng tự làm mới những công trình mang dấu ấn của đơn vị, được nhiều đơn vị học tập kinh nghiệm và nhân rộng trong công tác Đoàn và phong trào thanh niên cả nước.
Đồng thời các cấp bộ Đoàn đều chú ý tăng cường công tác tuyên truyền, nhân rộng các gương điển hình nhằm tác động sâu rộng và giáo dục phương thức nêu gương và tự giác rèn luyện, thông qua hoạt động Câu lạc bộ Công dân trẻ, các Câu lạc bộ “Thắp sáng ước mơ tuổi trẻ Việt Nam”. Điểm nổi bật việc thực hiện công tác tuyên dương các điển hình chính là gắn với công tác giáo dục đạo đức lối sống trong thanh thiếu nhi bằng giải pháp lồng ghép vào các chương trình “Thắp sáng ước mơ tuổi trẻ Việt Nam”, “Thắp sáng ước mơ thiếu nhi Việt Nam”. Thông qua hàng trăm chương trình được tổ chức cấp thành và tại cơ sở, hàng chục ngàn đoàn viên, thanh thiếu nhi thành phố đã được giao lưu, học tập các thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác, Cháu ngoan Bác Hồ tiêu biểu có lối sống đẹp, có ý chí, nghị lực vươn lên trong cuộc sống, chiến đấu, lao động và học tập. Đây là những mô hình hoạt động mang giá trị giáo dục cao trong đoàn viên, thanh thiếu nhi thành phố.
3. Đổi mới phương thức học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh
Để đổi mới phương thức học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, với phương châm “tích cực học tập và nỗ lực làm theo”, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh TP Hồ Chí Minh từ cấp thành đến cơ sở luôn tích cực tìm tòi, sáng tạo trong cách tiếp cận nội dung và tìm tòi cách thức thực hiện gắn kết với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị - xã hội của Thành phố, nhiệm vụ công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi. Theo đó, mỗi cán bộ Đoàn, đoàn viên phát huy tính tiên phong, gương mẫu của mình trong việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Cán bộ Đoàn, đoàn viên là những người tổ chức và phát triển phong trào, còn là những người làm công tác vận động quần chúng nhân dân. Để việc học tập và đặc biệt là nội dung “làm theo lời Bác” lan tỏa sâu rộng trong thanh thiếu nhi, cán bộ Đoàn, đoàn viên là một tấm gương sáng để thanh thiếu nhi noi theo. Mỗi cấp bộ Đoàn, đặc biệt là chi đoàn và Đoàn cơ sở chủ động đề ra các nội dung, giải pháp phù hợp với đoàn viên, thanh niên tại địa phương, đơn vị mình, từ đó thiết kế, tổ chức thực hiện công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi theo tinh thần “làm theo lời Bác”.
Từ cách tiếp cận trên, trong sự phát triển của thành phố, Đại hội đại biểu Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh khóa X, nhiệm kỳ 2017 – 2022 đã xác định nhiệm vụ: “Tích cực tham gia thực hiện các mục tiêu phát triển, văn hóa xã hội của thành phố theo Nghị quyết 16 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ X, trọng tâm là 7 chương trình Đột phá”. Góp sức vào sự phát triển của thành phố, Thành Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh đang duy trì phối hợp cùng với Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, Hội Sinh viên Thành phố thực hiện hiệu quả chương trình “Thanh niên khởi nghiệp, xây dựng thành phố Hồ Chí Minh – Thành phố khởi nghiệp cho giới trẻ”, tập trung vào các nhóm giải pháp chính về nền tảng cho thành phố khởi nghiệp; về khuyến khích sáng tạo, đổi mới khởi nghiệp; về phát triển mô hình doanh nghiệp khởi nghiệp; về tăng cường năng lực hội nhập cho doanh nghiệp. Hằng năm, phấn đấu khai thác có hiệu quả ít nhất 300 tỷ đồng giúp thanh niên làm kinh tế, mỗi đoàn viên, thanh niên Thành phố chủ động tham gia cùng các ngành đề xuất các ý tưởng thông qua Cổng thông tin “Ý tưởng sáng tạo trẻ thành phố Hồ Chí Minh”; ứng dụng các đề tài đạt giải thưởng sinh viên nghiên cứu khoa học – Euréka vào thực tiễn cuộc sống; tham gia các hoạt động phổ cập khả năng ứng dụng chính quyền điện tử tới người dân ở từng địa phương, đơn vị, vận động người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, mức độ 4, đánh giá sự hài lòng của tổ chức và người dân về sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước,… Đây sẽ là một trong những dấu ấn quan trọng trong hành trình làm theo lời Bác của tuổi trẻ thành phố trong giai đoạn phát triển của Cách mạng Công nghiệp 4.0.
4. Lời kết
Tiếp nối truyền thống tuổi trẻ Sài Gòn – Chợ Lớn – Gia Định – Thành phố Hồ Chí Minh hai lần đạt danh hiệu Anh hùng (Anh hùng lực lượng vũ trang và Anh hùng Lao động), Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh bằng tất cả trách nhiệm và nhiệt huyết của mình sẽ phát huy cao nhất tinh thần tiên phong, tình nguyện qua những hành động cụ thể, việc làm sáng tạo đóng góp chung vào kết quả phát triển kinh tế - xã hội của thành phố; biến tình cảm của tuổi trẻ với Bác Hồ kính yêu chuyển hóa thành lời hiệu triệu khơi dậy sức mạnh của tuổi trẻ trong học tập, lao động, sản xuất, kinh doanh, trong xây dựng và phát triển thành phố.
Ban Thường vụ Thành Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh
-------------------------
1 “Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh (19.5.1980 – 02.9.1969)”, NXB Trẻ, 2014.