Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga, Phó Trưởng Đoàn Thường trực Đoàn giám sát của Quốc hội cho biết, thực hiện Nghị quyết số 81/2019/QH14 của Quốc hội về việc thành lập Đoàn giám sát của Quốc hội và Kế hoạch giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em” từ ngày 01/01/2015 đến ngày 30/6/2019, Đoàn giám sát đã yêu cầu Chính phủ, 14 bộ, ngành và các địa phương báo cáo về tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em; tổ chức 3 đoàn công tác trực tiếp giám sát tại 17 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; tổ chức làm việc với Chính phủ, các bộ, ngành, các cơ quan trung ương, các hội thảo chuyên sâu, điều tra xã hội học.

Theo Báo cáo của Chính phủ, giai đoạn này có 8.442 vụ xâm hại trẻ em được phát hiện, xử lý, với 8.709 trẻ em bị xâm hại. Trong đó, có 6.432 trẻ bị xâm hại tình dục; 857 trẻ bị bạo lực; 106 trẻ bị mua bán, bắt cóc, chiếm đoạt; 1.314 trẻ bị xâm hại bằng các hình thức khác. Trong các vụ xâm hại này thì phổ biến nhất, để lại hậu quả nặng nề, gây bức xúc dư luận nhất là xâm hại tình dục, chiếm 75,4% tổng số vụ xâm hại trẻ em. Nhiều địa phương, số vụ xâm hại tình dục trẻ em chiếm trên 90% như: Cần Thơ, Hậu Giang, Kiên Giang, Đồng Nai...

Qua giám sát cho thấy, còn nhiều trường hợp trẻ em bị xâm hại nhưng chưa được phát hiện kịp thời, đầy đủ để xử lý, nhất là các hành vi bạo lực gây tổn hại về thể chất và tinh thần cho trẻ em; đồng thời công tác theo dõi, thống kê tình hình trẻ em bị xâm hại chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến, số vụ xâm hại trẻ em được phát hiện và xử lý nêu trong các báo cáo chưa phản ánh đầy đủ tình hình thực tế.

Ngoài các hình thức trẻ em bị xâm hại nêu trên, báo cáo của Chính phủ cũng cho biết còn 790.518 trẻ em lao động trái pháp luật; 156.932 trẻ bị bỏ rơi, bỏ mặc và khoảng 13.489 trẻ 15 tuổi tảo hôn. Hầu hết trẻ em phải tham gia lao động sớm đều có hoàn cảnh kinh tế gia đình khó khăn; mục đích tham gia lao động để kiếm thêm thu nhập phụ giúp gia đình, được gia đình đồng thuận; chính quyền địa phương gặp khó khăn trong việc đưa các em trở về nhà; việc xử lý hành vi môi giới, sử dụng, bắt trẻ em lao động trái quy định của pháp luật chưa nghiêm; do đó, tình trạng này chưa được ngăn chặn hiệu quả.

Quang cảnh phiên họp

Qua giám sát cũng cho thấy, tình trạng xâm hại trẻ em, đặc biệt là xâm hại tình dục trẻ em và bạo lực đối với trẻ em xảy ra ở tất cả các địa phương, không chỉ xảy ra ở nơi vắng vẻ, mà còn xảy ra tại gia đình và các khu vực công cộng, như: Tại cơ sở giáo dục, trung tâm bảo trợ xã hội, nơi vui chơi của trẻ em, cầu thang máy chung cư… Đoàn giám sát cũng đưa ra dự báo về tình hình xâm hại trẻ em trong thời gian tới, qua đó nhận định tình hình trẻ em bị xâm hại thời gian tới tiếp tục diễn biến phức tạp, nghiêm trọng và có chiều hướng gia tăng.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng, các số liệu nêu trong báo cáo là những con số rất đáng quan tâm và lo ngại, song đó mới là phần nổi của tảng băng. Tình hình xâm hại trẻ em vẫn diễn biến phức tạp, gây hậu quả nghiêm trọng, ở nhiều khu vực, nhiều nơi. Nơi bình yên nhất đối với trẻ em là gia đình thì trẻ em cũng bị xâm hại. Nơi phải bảo đảm yêu cầu bảo vệ trẻ em theo văn minh là trường học nhưng đều có thể xảy ra những việc như vậy. Ngay cả nơi đã đưa các cháu vào là trung tâm bảo trợ trẻ em, thì các em vẫn bị xâm hại. Đó là vấn đề rất nhức nhối.

Việc xâm hại trẻ em không chỉ xảy ra ở vùng nông thôn, điều kiện khó khăn mà ngay cả ở các đô thị văn minh, phát triển (TPHCM, Hà Nội và một số địa phương có điều kiện phát triển), tình hình xâm hại trẻ em vẫn diễn ra nghiêm trọng và có chiều hướng gia tăng. Tác động của mạng xã hội, của những sản phẩm độc hại trên mạng là vô cùng khủng khiếp. “Hiến pháp nêu rất rõ: bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em là trách nhiệm của nhà nước, gia đình và xã hội. Ba trụ cột này nếu không phát huy đầy đủ vai trò, trách nhiệm thì công tác này không bao giờ thực hiện tốt được”, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nói.

Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ đề nghị đoàn giám sát đánh giá kỹ hơn công tác thanh, kiểm tra, công tác quản lý của cơ quan chức năng, nhất là vai trò của chính quyền cơ sở, địa phương trong công tác phòng chống xâm hại trẻ em. Thực tế là nhiều vụ việc “nóng” thời gian qua chỉ được phát hiện, xử lý khi xảy ra hậu quả hoặc khi dư luận, báo chí phản ánh, tố cáo. Việc tuyên truyền, vận động chống các hành vi xâm hại trẻ em cần phải đa dạng về hình thức, tránh đi vào lối mòn, tận dụng tối đa vai trò của mạng xã hội, công nghệ thông tin để đạt hiệu quả cao hơn.