Tăng trưởng kinh tế nhưng nhiều khó khăn

Báo cáo với Thủ tướng, Chủ tịch UBND TP Lê Hoàng Quân cho biết, trong tình hình chung, năm 2008 KT-XH TP cũng gặp nhiều khó khăn như lạm phát tăng, chỉ số giá tiêu dùng tăng cao, thị trường tài chính - ngân hàng diễn biến phức tạp, thị trường chứng khoán và bất động sản suy giảm mạnh,… đã tác động mạnh đến tình hình kinh doanh, xuất nhập khẩu, nhưng nhìn chung, kinh tế TP vẫn đảm bảo tốc độ tăng trưởng kinh tế ở mức hai con số (11%).

Tuy nhiên, dù đã nỗ lực nhưng đầu tư phát triển còn nhiều khó khăn; giá đầu vào tăng cao làm tăng chi phí sản xuất, giảm hiệu quả đầu tư. Khối lượng thực hiện và giải ngân vốn đầu tư còn chậm, do khó khăn, vướng mắc trong giải phóng mặt bằng, năng lực thi công và khả năng tài chính của các nhà thầu yếu, ảnh hưởng đến tiến độ các dự án đầu tư trọng điểm. Công tác quản lý nhà nước về đất đai, môi trường cũng còn hạn chế. Tình trạng rào chắn trên nhiều tuyến đường, dù là việc cần thiết phải làm để thực hiện các dự án lớn thuộc chương trình chống ngập nước, vệ sinh môi trường của TP nhưng kéo dài quá lâu, làm gia tăng ô nhiễm khói, bụi; gây ùn tắc giao thông cục bộ và xảy ra một số tai nạn không đáng có. Bên cạnh đó, ô nhiễm môi trường và ô nhiễm nguồn nước có chiều hướng gia tăng, nhưng công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm chưa nghiêm minh và không triệt để.

Theo Chủ tịch UBND TP Lê Hoàng Quân, một trong những mục tiêu và kế hoạch trọng tâm năm 2009 của TP là tập trung mọi nỗ lực với các giải pháp trọng tâm để ngăn chặn suy giảm kinh tế, khắc phục sự trì trệ và đẩy mạnh sản xuất, tiêu thụ hàng hóa, kích cầu đầu tư và tiêu dùng, duy trì tốc độ tăng trưởng và bảo đảm an sinh xã hội. Đồng thời huy động tối đa, sử dụng hiệu quả các nguồn vốn đầu tư cho kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và những công trình giao thông trọng điểm, phát triển KT-XH; thu hút mạnh hơn vốn đầu tư nước ngoài và vốn đầu tư các khu vực dân doanh.

Thủ tướng (thứ 2 bên phải) trao đổi với các đại biểu trong giờ giải lao

Với kết quả GDP của TPHCM năm 2008 tăng 11%, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch-Đầu tư Cao Viết Sinh nhận định: Kinh tế TP đạt kết quả tốt vì qua theo dõi từng quý thì tốc độ tăng trưởng kinh tế TP bình quân mỗi tháng tăng 10%. Đặc biệt trong quý IV, tốc độ tăng trưởng có nhích lên trong khi tình hình cả nước gặp khó khăn. Cùng với kết quả này, theo ông Sinh, tình hình kinh tế TPHCM cũng khả quan qua hàng loạt con số như xuất khẩu tăng cao, thu hút đầu tư nước ngoài gấp 3,3 lần so với năm ngoái, mặt bằng giá cả không tăng nhiều so với cả nước làm sức mua tăng cao… Tuy nhiên, mặt hạn chế là các dự án ODA thực hiện tại TP đều giải ngân chậm. Chẳng hạn như dự án Đại lộ Đông-Tây, vốn vay ODA là 428 triệu USD (thực hiện 2005-2008) nhưng đến nay mới giải ngân 50%; dự án Cải thiện Môi trường nước, vốn vay ODA 3.000 tỷ đồng nhưng mới giải ngân được 50%. “Nhiều nhà tài trợ rất muốn tài trợ cho TPHCM nhưng nhìn vào những con số đã nêu thì họ vẫn còn e ngại”, ông Sinh nói.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch-Đầu tư Cao Viết Sinh cũng đồng ý với kiến nghị của UBND TP về việc chỉ đạo việc tổ chức đấu thầu rộng rãi (trong nước và quốc tế) đối với tất cả các dự án sử dụng vốn ODA kể từ năm 2009 nhằm hạn chế các trường hợp tương tự như Công ty Tư vấn quốc tế Thái Bình Dương (PCI) vừa qua. Theo UBND TP, hiện nay các dự án sử dụng vốn vay của Ngân hàng Thế giới (WB) đều được tổ chức đấu thầu quốc tế để nâng cao chất lượng công trình và cạnh tranh về giá trong khi các dự án ODA của Nhật Bản ưu tiên chọn thầu đối với các nhà thầu Nhật. Về việc này, Thủ tướng đồng tình và cho biết, hiện Chính phủ đang rà soát tình hình và sắp tới sẽ thống nhất với phía Nhật Bản cách thức đấu thầu để có hướng thực hiện cho phù hợp.

Tạo được lợi thế của TPHCM

Trong các góp ý về định hướng phát triển của TPHCM năm 2009, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Quân đề nghị TP quan tâm đến quy chuẩn công trình ngầm như: giao thông ngầm, kỹ thuật ngầm; công cộng ngầm. TP cũng cần quan tâm đẩy mạnh đến quy hoạch (QH) đô thị, cần đi trước vì hiện nay việc QH quá chậm. Theo Bộ trưởng Trần Hồng Quân, thực trạng hiện nay xuất phát từ công tác QH chậm, đặc biệt là giao thông, cấp thoát nước. Ông Quân đề nghị TP và Bộ Xây dựng cần phối hợp với nhau cùng thúc đẩy vấn đề này.

Về y tế, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Quốc Triệu cũng đánh giá cao việc TP quan tâm, đi đầu trong cả nước về khám chữa bệnh chất lượng cao; đảm nhận vai trò y tế khu vực phía Nam; đặc biệt làm tốt công tác đào tạo, khám chữa bệnh. TP cũng đi đầu trong công tác dự phòng, chủ động đưa đi đào tạo, đáp ứng yêu cầu phát triển của TP ngày càng cao. Ông Triệu cũng đề nghị hơn lúc nào hết TP cần đẩy mạnh xã hội hóa về y tế. Bộ Y tế ủng hộ các cơ chế xã hội hóa để TP phát triển. “TP cần phát triển công nghiệp dược; tăng cường quản lý giá thuốc, chất thải rác y tế; nước thải” - Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Quốc Triệu nói.

Bí thư Thành ủy TPHCM Lê Thanh Hải (đứng) ghi nhận những chỉ đạo của Thủ tướng và các bộ ngành

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Tuấn Anh cho biết, năm 2008 lượng khách du lịch nội địa đến TPHCM tăng 8 triệu; thu từ du lịch chiếm 10% GDP; TPHCM có lợi thế thu hút khách du lịch. Tuy nhiên, TPHCM cần quan tâm đến đào tạo chất luợng nguồn nhân lực. Theo Bộ trưởng Hoàng Anh Tuấn, tuy ngành du lịch TP đang gặp khó khăn nhưng cũng có cơ hội rất lớn. Còn lãnh đạo Bộ Thông tin và Truyền thông đề nghị TPHCM tập trung phát triển mạnh công nghiệp phần mềm, đây là lĩnh vực “làm giàu” nhanh, tạo động lực cho các ngành khác phát triển theo.

Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Thiện Nhân cũng đánh giá cao khoa học công nghệ của TP vẫn tiếp tục phát triển; TP vẫn tiên phong trong phong trào giáo dục của cả nước. Phó Thủ tướng đề nghị TP cần quan tâm đến môi trường, giao thông đô thị. Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân cho rằng bình quân 1 ngày TP cấp phép 1.000 xe máy, xe hơi thì sắp tới TP sẽ quá tải, không thể nào chịu nổi với tình trạng ô nhiễm môi trường, kẹt xe. Ngoài ra, Phó Thủ trướng cũng đề nghị TP nên mở rộng trong sản xuất, phát triển ngành nghề chất lượng cao; TP cần xây dựng trung tâm đào tạo nguồn nhân lực; đẩy mạnh QH đất cho giáo dục, y tế. Việc QH này cho cả vùng phía Nam. “Làm sao đến 2012 TP cần khẳng định về nguồn nhân lực cho ngành công nghệ thông tin, tài chính, ngân hàng và du lịch. Đảm bảo nguồn nhân lực sẽ tạo được lợi thế của THCM” - Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Tiếp tục phát huy vai trò đầu tàu

Trước những bức bách về tình hình giao thông và hạ tầng ở TP, Chủ tịch UBND TP Lê Hoàng Quân đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cùng các bộ, ngành tạo điều kiện cho TP có thể vượt qua khó khăn hiện nay. Nội dung kiến nghị tập trung chủ yếu vẫn là đầu tư vốn và cơ chế để xây dựng các công trình giao thông. Chẳng hạn như Thủ tướng Chính phủ quan tâm ủng hộ và sớm phê duyệt Đề án thành lập Công ty Đầu tư tài chính; chỉ đạo các bộ, ngành đẩy nhanh hơn nữa tiến độ di dời cụm cảng Sài Gòn và Xí nghiệp liên hiệp Ba Son trước năm 2010; kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đưa tuyến metro số 4 vào danh mục huy động các nguồn tài trợ khác (Tây Ban Nha, ADB); đối với tuyến số 5 và 6 cho phép UBND TP đề nghị phía Tây Ban Nha nghiên cứu, lập dự án đầu tư một tuyến metro...

Chủ tịch Lê Hoàng Quân cho biết giai đoạn 2007-2010, TP cần 102.000 tỷ đồng để thực hiện các quy hoạch đã được Thủ tướng phê duyệt. Chẳng hạn như quy hoạch phát triển giao thông vận tải TP đến năm 2020, quy hoạch chung xây dựng TP đến năm 2025, chống ngập... Riêng năm 2009, TP cần 17.000 tỷ đồng. Trong khi đó, ngân sách phân bổ chi đầu tư phát triển trong năm tới chỉ có 7,2 ngàn tỷ đồng.

Chủ tịch Lê Hoàng Quân kiến nghị Thủ tướng quan tâm, xem xét trích tỷ lệ phần trăm ngân sách TP nộp cho Trung ương theo hướng đảm bảo ổn định lâu dài. Tỷ lệ điều tiết số thu nộp ngân sách Trung ương hàng năm khoảng 71%, để lại TP 29%, đồng thời cho TP hưởng toàn bộ số ngân sách thu vượt và bổ sung cho ngân sách TP thêm 5.000 tỷ đồng. TP cũng kiến nghị Chính phủ hỗ trợ kinh phí đẩy nhanh tiến độ chương trình nhà ở, nhất là nhà ở xã hội và chương trình tái định cư. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đồng ý chủ trương việc TP có thể huy động vốn trong dân để đầu tư góp phần kích cầu. Việc vay này TP có thể thực hiện bằng cách phát hành thêm trái phiếu khoảng một tỷ USD để đầu tư phát triển, triển khai các dự án đang dở dang thiếu vốn.

Toàn cảnh hội nghị

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đánh giá cao nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền, Mặt trận, đoàn thể và nhân dân TPHCM trong việc kiềm chế lạm phát và giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô trong năm vừa qua. Theo Thủ tướng, tiếp sau khủng hoảng tài chính là suy thoái kinh tế sẽ tác động rất mạnh vào nền kinh tế nước ta khiến xuất khẩu giảm sút. Do đó Thủ tướng yêu cầu trong năm 2009, TP cần phát huy lợi thế là trung tâm kinh tế và khoa học công nghệ lớn của cả nước, đóng góp 21% GDP, 30% giá trị sản xuất công nghiệp và xuất khẩu, phải là đầu tàu để cùng cả nước ngăn chặn suy giảm kinh tế, duy trì tăng trưởng và đảm bảo an sinh xã hội.

Thủ tướng gợi ý TPHCM cần tập trung hỗ trợ các doanh nghiệp duy trì sản xuất, tránh đình đốn sản xuất gây ra tình trạng thất nghiệp; phát huy tiềm lực về kinh tế và khoa học công nghệ để sản xuất và xuất khẩu những sản phẩm có giá trị cao, nhất là việc ứng dụng khoa học công nghệ mới vào sản xuất, quản lý trật tự đô thị và an toàn giao thông… Đặc biệt, TPHCM và Thành phố Hà Nội phải là tấm gương cho các thành phố khác của cả nước học tập về quản lý quy hoạch và cải cách hành chính.

Tuy nhiên, Thủ tướng chỉ rõ những tồn tại yếu kém của TP trong phát triển kinh tế, đầu tư, cải cách hành chính, chăm lo đời sống nhân dân. Đây là những vấn đề đã được đưa ra tại các cuộc họp lần trước, TP cần rút kinh nghiệm nhằm khắc phục những hạn chế này trong năm 2009. Thủ tướng giao Bộ Tài chính trong tháng 1/2009, phê duyệt thành lập Công ty Đầu tư tài chính nhà nước TPHCM theo mô hình thí điểm đặc thù, bố trí nguồn vốn cho dự án đối phó biến đổi khí hậu và nước biển dâng, di dời cụm cảng Sài Gòn và Xí nghiệp liên hiệp Ba Son.

Ghi nhận những chỉ đạo của Thủ tướng, Bí thư Thành ủy TPHCM Lê Thanh Hải nhấn mạnh năm 2009 TP phấn đấu tăng trưởng GDP trên 10%, tổng xuất khẩu tăng trên 16,5%, chỉ số giá tiêu dùng tăng dưới 15%.