Tại diễn đàn, chủ đề phát triển khu đô thị cảng Hiệp Phước – Nhà Bè, khu đô thị này nằm trong kế hoạch lấn biển của thành phố và khu đô thị hiện hữu quận 6 được đưa ra bàn thảo về những biện pháp quy hoạch phù hợp với điều kiện tự nhiên của hai khu vực này, từ đó mở rộng ra quy hoạch TP nhằm bảo đảm phát triển bền vững.

Theo nhiều ý kiến đánh giá việc xây dựng Khu đô thị cảng Hiệp Phước – Nhà Bè là một việc làm cần thiết. Tuy nhiên, Phát triển đô thị cảng Hiệp Phước nằm trên vùng có nền đất yếu lại là đô thị lấn biển là một thách thức lớn trong kiến trúc cũng như kết cấu nền móng. Theo báo cáo của UBND TPHCM, khu vực này nền đất rất yếu. Lớp bùn mặt dày tới khoảng 40m. Nếu để lún tự nhiên thì phải mất đến 30 năm mới hết lún. Nếu chở vật liệu san lấp từ nơi khác về để xử lý lún thì chi phí rất cao. Các năm trước có thể tìm mua được vật liệu san lấp từ các khu vực gần TPHCM, nhưng hiện nay phải đi khoảng 100 km mới có.

Đó là chưa kể đến những khó khăn do triều cường và biến đổi khí hậu, nước biển dâng lên làm cho vùng đất Hiệp Phước vốn đã thấp, trũng, có đến 30% diện tích thường xuyên bị ngập do triều, sẽ bị ngập nặng nề hơn. Xây dựng đô thị trên một vùng đất yếu với địa chất phức tạp như vậy chắc chắn chi phí sẽ rất cao.

Nhiều ý kiến khác cũng nêu vấn đề cần quan tâm như phát triển loại hình công nghiệp - dịch vụ nào, việc xây dựng cơ sở hạ tầng ra sao để chống ngập nước trong điều kiện biến đổi khí hậu... Bên cạnh đó, việc xác định đối tượng nào được ở tại khu đô thị mới cũng được nhiều người quan tâm vì trên cơ sở đó mới có hướng xây dựng, phát triển phù hợp. Nếu xác định đây là nơi ở cho lao động phải xây dựng khu đô thị nén, trong khi Nhà Bè là vùng đất yếu nhưng nếu để lao động ở các vùng lân cận và di chuyển bằng phương tiện công cộng thì giao thông TP còn khó khăn chưa đáp ứng được và không thu hút được lao động.

Lãnh đạo TP cùng các chuyên gia cùng chủ trì diễn đàn bàn tròn “Quy hoạch và phát triển đô thị nhằm thích nghi và giảm thiểu ảnh hưởng biến đổi khí hậu”

Vấn đề cơ sở hạ tầng hỗ trợ đô thị cảng với vùng xung quanh cũng được nhiều đại biểu quan tâm. Đấu nối dịch chuyển hàng hóa giữa thành phố cảng với đô thị hiện tại và những vùng lân cận, địa phương khác nằm ở đâu? Trước đề xuất một vành đai kết nối khu vực trung tâm thành phố với Hiệp Phước – Nhà Bè có thể giảm ùn tắc; hay một hệ thống đường sắt được xây dựng để giảm tải hệ thống giao thông hiện vốn đã quá tải, theo nhiều chuyên gia, giao thông đường thủy cũng rất quan trọng. Ông Nguyễn Hoài Nam, Phó giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc TPHCM cũng bày tỏ băn khoăn tại diễn đàn khi nhìn nhận việc đầu tư đường sắt tại khu vực này là có cần thiết hay không bởi nó sẽ tiêu tốn rất nhiều tiền của thành phố.

Ông Lê Văn Năm, nguyên kiến trúc sư trưởng thành phố, hội đồng kiến trúc quy hoạch thành phố cho rằng: cấu trúc đô thị, cảnh quan, kiến trúc phải mang tính đặc trưng đô thị vùng thấp trũng và phải giữ được cảnh quan tự nhiên trong vùng. Nhưng phải làm như thế nào để có “bản sắc” đó thì chính quyền đang lúng túng.

“Liệu đó là một khu đô thị không nhấn mạnh nhà cao tầng mà là kiến trúc nhà nhỏ, xinh xắn, xen cài với cảnh quan thiên nhiên chứ không xô bồ như trong nội thành hiện nay? Số lượng dân cư cần đủ cho phục vụ công nghiệp cảng hay nhiều hơn để cân bằng đầu tư khi phát triển đô thị?”, ông Năm đặt câu hỏi.

Với ý định vừa phát triển cảng hàng hóa vừa phát triển cảng du lịch tại khu đô thị cảng Hiệp Phước – Nhà Bè của các chuyên gia VN, một chuyên gia nước ngoài e rằng như vậy dễ lâm vào tình trạng “đồng sàn dị mộng”, không tương thích. Vị chuyên gia này đưa ra thực tế: ở nhiều nước trên thế giới, và cả ở Hoa Kỳ, cảng công nghiệp khi không hoạt động thì bỏ đi và chuyển sang thành cảng du lịch, chứ hai loại hình này không thể đi chung với nhau.

Giáo sư Eric J. Heikkila, Giám đốc Trung tâm sáng kiến quốc tế thuộc Khoa Chính sách, Quy hoạch và phát triển Đại học Nam California (Mỹ), liệt kê ra nhiều kịch bản thích ứng biến đổi khí hậu khi xây dựng đô thị cảng Hiệp Phước – Nhà Bè như dựa vào các đầm, sông rạch thoát lũ; nâng nhà, với vật liệu xây dựng chịu được ngập, xây dựng hệ thống đê đập…, một chuyên gia nước ngoài cho rằng: với thực tế Việt Nam còn ít tiền như hiện nay thì nên chăng là thích ứng bằng cách lùi lại kết hợp với sống chung với nó?

Cũng theo giáo sư Eric J. Heikkila, TPHCM nên thực hiện bài toán kinh tế trên cơ sở xem xét đến các vấn đề về biến đổi khí hậu, nước biển dâng và bảo vệ môi trường để chọn ra mô hình phát triển đô thị thích hợp cho đô thị cảng Hiệp Phước. Vì vậy những công trình xây dựng rất cần mềm mại, uyển chuyển, có thể thay đổi theo thời gian.

Đưa ra một ví dụ điển hình của Singapore có một vùng đất lấn biển cách đây đã 30 năm, cũng với đặc điểm nền đất yếu và lún, nhưng Singapore chỉ trồng cỏ và cây xanh làm công viên trong suốt 20 năm để chờ vùng đất này lún tự nhiên, rồi mới tính đến việc xây dựng. Nhiều đại biểu đã thống nhất với ý kiến của giáo sư Eric J. Heikkila,

Lãnh đạo TP cùng chụp hình lưu niệm tại diễn đàn

Phát biểu tại diễn đàn, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Trung Tín nhấn mạnh: trong quy hoạch chung xây dựng TPHCM đến năm 2025, đô thị cảng Hiệp Phước được coi là một trong những đô thị mới quan trọng của TPHCM. Mục tiêu chính của khu đô thị này là di dời cảng nội thành ra để phát triển kinh tế biển, kết nối với khu vực phía Nam. Hiện kinh tế biển đã đóng góp gần 50% tiền thu ngân sách cho thành phố. Do vậy, phát triển kinh tế biển gắn với phát triển đô thị cảng Hiệp Phước là việc cần làm. Tuy nhiên, các vấn đề về môi trường, dân cư, xây dựng, sử dụng đất… sẽ được tính toán kỹ.

Dự kiến, Diễn đàn bàn tròn “Quy hoạch và phát triển đô thị nhằm thích nghi và giảm thiểu ảnh hưởng biến đổi khí hậu” do Hội đồng vành đai Thái Bình Dương về phát triển đô thị và UBND TPHCM diễn ra từ ngày 11.7 đến 14.7 với các nội dung: tham gia thực địa hai khu đô thị của TPHCM là khu đô thị cảng Hiệp Phước – Nhà Bè và khu đô thị hiện hữu tại quận 6 (vốn là vùng rốn ngập của TP), với 5 phiên thảo luận bàn tròn nhằm khuyến nghị về những biện pháp quy hoạch phù hợp với điều kiện tự nhiên và xã hội.

Bên cạnh thảo luận về khu đô thị Hiệp Phước, các đại biểu còn thảo luận những vấn đề ngập lụt tại quận 6; toàn cảnh chiến lược cải tạo và phát triển đô thị hiện đang được thực hiện tại quận 6, bao gồm dự án cải tạo và khôi phục kênh Hàng Bàng và phát triển đô thị dọc theo Đại lộ Đông-Tây; tìm hiểu các đặc điểm kinh tế-xã hội của quận 6 và các chiến lược phát triển kinh tế dưới các tác động của biến đổi khí hậu đồng thời nêu lên những khuyến nghị chính để phát triển tại quận 6.

Theo các học giả trong và ngoài nước, TPHCM sẽ là một trong mười địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu với những biểu hiện ngày càng rõ nét như ngập lụt, nước biển dâng, xâm mặn...