Các ý kiến tại buổi tọa đàm đã phân tích nguyên nhân thành công, thất bại trong 3 năm thực hiện Cuộc vận động xây dựng văn minh đô thị. Trong đó, nhắc nhiều đến việc đường sá còn ngổn ngang, nham nhở do đào đường, tái lập mặt đường sơ sài, lấy có. Tiến sĩ Nguyễn Hữu Nguyên ví von “chủ trương chính sách của TP như cơn mưa rào rơi ào ào xuống, nhưng khi đào thử, chỉ thấy lớp đất trên mặt thấm nước, còn sâu xuống thì không có gì. Hiện chúng ta tuyên truyền tác động chưa đúng đối tượng cần tuyên truyền”.

TS Nguyễn Hữu Nguyên phân tích: Toàn TP có gần 30.000 tổ dân phố (TDP) nhưng hàng quý hoặc tháng mới họp một lần, thành phần không đầy đủ, đa số không phải là đối tượng cần tuyên truyền, họp xong ít người tuyên truyền lại cho gia đình… nên dẫn đến hiệu quả tuyên truyền không cao. Nếu bình quân mỗi cuộc họp TDP có 100 người, sẽ có khoảng 1 triệu người được phổ biến thông tin về VMĐT qua các cuộc họp này, TP còn khoảng 5, 6 triệu người nữa trong đó có những người nghèo biết thông tin qua báo chí “Mà người nghèo thì chắc là không thể mua báo đọc, nếu có được xem tivi thì họ cũng chỉ coi chương trình giải trí... Giống như một tấm kính đã sạch mà chúng ta cứ lau mãi, còn tấm kính bẩn thì lại bỏ không lau” - ông Nguyên nói.

TS Nguyễn Hữu Nguyên đề nghị cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền nhưng phải xác định đúng những nhóm cần đẩy mạnh tuyên truyền. Nhóm cần tuyên truyền phải là những người lao động nghèo, ít học, người dân nhập cư… bởi đây chính là đối tượng vi phạm VMĐT nhiều. Bài học ở các đô thị lớn trên thế giới cũng đều chọn nhóm đối tượng này để tập trung tuyên truyền, tạo chuyển biến rồi từ đó mới tính tiếp những mục tiêu cao hơn. TS Nguyễn Hữu Nguyên cũng đề nghị lãnh đạo TP cũng cần đăng đàn trên truyền hình báo cáo với dân một số tiến độ dự án, kế hoạch dân sinh của TP như các nước đã làm để tác động mạnh hơn đến người dân.

Ông Nguyễn Tấn Tài, Chủ tịch UBND phường 6, quận 5, nêu kinh nghiệm về xử phạt hành chính đối với người vi phạm VMĐT. Cụ thể, UBND phường gửi danh sách về địa phương để tại hội nghị nhân dân khu phố sẽ bị ghi tên , đọc tên. Đối với các hành vi xả rác bừa bãi, phường trích kinh phí thuê một người “lao công” thu gom giữa hai giờ lấy rác của phường. Trong thực hiện mảng xanh, vận động người dân trồng cây xanh trước nhà, trong hẻm, mô hình này sẽ nhân rộng toàn phường thời gian tới. Phường thành lập bộ phận đi kiểm tra định kỳ để ghi nhận phạt, đồng thời thưởng “nóng” tập thể, cá nhân làm tốt.

PGS-TS Tôn Nữ Quỳnh Trân, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đô thị và phát triển cho rằng, TP cần phải có một cuộc điều tra xã hội học nghiêm túc như cách làm của phường 6 quận 5, từ đó rút ra bài học, tập trung thực hiện từng bước một cách chuyên nghiệp và hiệu quả hơn. Phải tìm hiểu nhận thức của người quản lý ở địa phương xem họ có mặn mà với việc xây dựng VMĐT hay không; tìm hiểu ý thức của người dân về vấn đề này như thế nào…

Theo Nhà báo Lê Tiền Tuyến, Phó Tổng biên tập báo SGGP, xây dựng văn minh đô thị trước nhất là ý muốn, nguyện vọng của người dân hướng tới một môi trường xanh, sạch, đẹp, mỗi con người có cách ứng xử văn minh, văn hóa. Sau hơn 3 năm triển khai Cuộc vận động thực hiện nếp sống văn minh đô thị, TPHCM đã đạt được những kết quả bước đầu rất đáng ghi nhận. TP và các quận, huyện đã quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất, lắp đặt thêm hàng ngàn thùng đựng rác, hàng trăm nhà vệ sinh công cộng, tạo nên nhiều mảng xanh trên đường phố,…Tại nhiều khu phố, phường-xã, người dân đã vào cuộc, tích cực tham gia các phong trào tự nguyện dọn dẹp vệ sinh nơi công cộng. Những việc này là những hình ảnh thật đẹp và đáng trân trọng, có ý nghĩa lớn thể hiện nhận thức của người dân có những chuyển biến tích cực, góp phần làm cho bộ mặt TPHCM ngày càng mỹ quan, thân thiện với môi trường.

Các đại biểu tham dự cuộc tọa đàm.

Tuy nhiên, Nhà báo Lê Tiền Tuyến cho rằng để Cuộc vận động đạt kết quả rõ nét hơn cần phải đánh giá, nhìn nhận mặt tích cực cũng như những hạn chế trong cách làm thời gian qua để có những thay đổi phù hợp. Đã đến lúc chúng ta không thể giải quyết các vấn đề về văn minh đô thị chỉ bằng quyết tâm mà còn xem xét trên góc độ khoa học, nghiên cứu, điều tra xã hội học một cách bài bản. Bên cạnh đó, phải cụ thể hóa “đầu việc” và phải có lộ trình thực hiện từng mục tiêu cụ thể ấy.

Phát biểu kết thúc cuộc tọa đàm, Chủ tịch HĐND TP Phạm Phương Thảo nhấn mạnh: Với chủ trương xây dựng nếp sống văn minh đô thị trong những năm qua, thành phố có chuyển biến sạch hơn, xanh hơn, nhiều mô hình tốt, nhiều điển hình tích cực, như ở phường 6 quận 5 là một ví dụ. Tuy nhiên, kết quả đạt được vẫn còn khiêm tốn, nguyên nhân là sự chỉ đạo chưa tập trung, tổ chức quản lý đô thị chưa tốt, tuyên truyền chưa sâu rộng, chưa đúng đối tượng, nội dung và phương pháp chưa phù hợp, nên chưa tạo được sự chuyển biến nhiều về ý thức, hành động của nhân dân trong bảo vệ môi trường, thực hiện nếp sống văn minh.

Chủ tịch HĐND TP Phạm Phương Thảo đề nghị Sở Giao thông - Vận tải sớm thu gọn các công trình rào chắn trên đường, thực hiện tốt hơn công việc tái lập mặt đường, xây thêm nhiều nhà vệ sinh công cộng..."Chung tay xây dựng nếp sống văn minh đô thị trong thời gian tới sẽ có những chuyển biến toàn diện, đồng bộ cả về nội dung, hình thức và huy động được nhiều tầng lớp tham gia" - đồng chí Phạm Phương Thảo bày tỏ mong muốn.