Thực trạng “Vàng thau” lẫn lộn

Theo Cục An toàn vệ sinh thực phẩm, trong hơn 10 năm trở lại đây, ở nước ta, thị trường TPCN phát triển nhanh chóng với gần 10.000 sản phẩm, trong đó nhập khẩu chiếm gần 40%. Thống kê cho thấy, có khoảng 1.800 doanh nghiệp trong nước sản xuất, kinh doanh TPCN.

Đến nay, TPCN lưu hành trên thị trường qua nhiều kênh phân phối khác nhau và công tác quản lý chưa thật sự hiệu quả, dẫn tới xảy ra nhiều sai phạm, như: hàng xách tay chưa công bố nhưng đã lưu hành; sản phẩm không đúng chất lượng như công bố, quảng cáo vượt quá công dụng…

Tháng 10 năm 2013, Bộ Y tế đã kiểm tra 95 cơ sở sản xuất, kinh doanh TPCN và phát hiện 48 cơ sở sai phạm, trong đó 50% cơ sở sai phạm về quảng cáo, một số cơ sở sai phạm về chất lượng, vệ sinh thực phẩm, ghi nhãn sản phẩm sai quy định.

Ở góc độ đại diện người tiêu dùng, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam Nguyễn Mạnh Hùng đánh giá, sự phát triển quá “nóng” của ngành TPCN đã đặt ra cho công tác quản lý nhiều thách thức. Không ít tổ chức, cá nhân lợi dụng kẽ hở pháp luật và sự thiếu hiểu biết của người tiêu dùng về TPCN, dùng những lời quảng cáo “có cánh” để bán hàng với giá cao, gây thiệt hại về kinh tế, sức khỏe người tiêu dùng. Thời gian qua, những hành vi vi phạm diễn ra dưới nhiều hình thức và quy mô, tính chất khác nhau. Trên thực tế đã có những quảng cáo TPCN sai quy định, nhưng chưa bị ngăn chặn.

“Trên thị trường hiện có nhiều loại TPCN không rõ nguồn gốc xuất xứ vẫn được bày bán công khai. Có những loại sản xuất ở trong nước hay nhập từ Trung Quốc vẫn ghi là sản xuất tại Hoa Kỳ. Hàng giả, hàng lậu, hàng không nhãn mác, hoặc thông tin trên nhãn không đầy đủ, không chính xác, đã làm cho thị trường TPCN “vàng, thau” lẫn lộn.”- ông Hùng đánh giá.

Ông Nguyễn Thanh Phong, Phó Cục trưởng Cục An toàn vệ sinh thực phẩm lý giải, xảy ra nhiều sai phạm là do tốc độ phát triển các sản phẩm TPCN quá nhanh, trong khi hệ thống các văn bản chưa theo kịp; cạnh đó, công tác thanh tra, truyền thông đến các cơ sở sản xuất, kinh doanh và người tiêu dùng còn hạn chế. Thêm vào đó, việc kiểm nghiệm định lượng, hàm lượng của TPCN rất khó, sự phối hợp giữa các cơ quan trong quản lý chưa hiệu quả… khiến việc kiểm soát TPCN gặp nhiều khó khăn.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến khẳng định, Bộ Y tế đã ban hành ít nhất năm văn bản để quản lý TPCN. Thời gian tới, Bộ Y tế tiếp tục có những điều chỉnh phù hợp về quản lý tốt mặt hàng TPCN, góp phần bảo vệ và nâng cao sức khỏe cộng đồng.

Tư vấn tốt cho người tiêu dùng

Theo Phó Cục trưởng Cục An toàn vệ sinh thực phẩm Nguyễn Thanh Phong, TPCN là thực phẩm dùng để hỗ trợ chức năng của cơ thể con người, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm bớt nguy cơ mắc bệnh, bao gồm thực phẩm bổ sung, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học.

Tổng Thư ký Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam Nguyễn Mạnh Hùng đánh giá, thực phẩm chức năng có tác dụng tăng sức đề kháng, phòng một số bệnh, vì vậy sử dụng thực phẩm chức năng theo đúng chỉ định là cách phòng bệnh tốt. Tuy nhiên đa số người dân lo lắng chất lượng có thực sự tốt như quảng cáo? Giá bán đến tay người tiêu dùng có phản ánh đúng giá trị sản phẩm hay đã bị đẩy lên quá cao?...

Tại hội thảo nhiều đại biểu nhận định, người dân chưa hiểu đúng về TPCN nên sử dụng tùy tiện, đặc biệt do thiếu việc tư vấn sử dụng của nhân viên y tế. Có kiến nghị, cần cho phép bác sĩ kê đơn TPCN cho bệnh nhân như đơn thuốc để người bệnh yên tâm dùng TPCN. Bộ trưởng Bộ Y tế cho rằng không cần thiết bác sĩ kê đơn mà việc tư vấn cách dùng TPCN mới cần thiết. Thêm vào đó, bảo hiểm y tế cũng không chi trả chi cho mặt hàng này.

Phó Cục trưởng Cục An toàn vệ sinh thực phẩm Nguyễn Thanh Phong đề xuất giải pháp, để quản lý tốt và giúp người dân sử dụng TPCN đúng cách, cần ban hành văn bản quản lý TPCN phù hợp với thực tế; khuyến khích các nhà khoa học, nhà sản xuất, cơ quan quản lý cộng tác, phối hợp để cho ra đời các sản phẩm tốt, giá thành hạ, nhất là khuyến khích cán bộ y tế tư vấn người dân khi sử dụng TPCN.