Sau gần 5 năm triển khai, bên cạnh một số kết quả tích cực thì cũng bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế. Chẳng hạn, hiệu quả của việc thực hiện Chỉ thị còn chưa bền vững, thời gian đầu khá tích cực nhưng càng về sau càng có dấu hiệu “bão hòa”; ý thức của người dân ít nhiều có chuyển biến nhưng gần như chưa thay đổi hành vi nên hiện tượng xả rác ở nơi công cộng, trên kênh rạch vẫn còn phổ biến; sự tác động đến một số nhóm đối tượng như học sinh, sinh viên, người dân sống ở “mặt tiền đường”… lẽ ra phải sâu hơn để chuyển hóa thành nhận thức nhưng thực tế chưa có biểu hiện rõ rệt; các biện pháp chế tài chưa được điều chỉnh nên chưa đủ sức răn đe; các giải pháp chưa thực sự đồng bộ, các hoạt động ít nhiều mang tính phong trào…

Trong việc thực hiện Chỉ thị 19-CT/TW thời gian qua, có thể nói có một số nhóm chủ thể đã rất tích cực, như hội viên cựu chiến binh, phụ nữ, đoàn viên thanh niên… Ở nhiều nơi, phong trào “15 phút vì thành phố văn minh - sạch đẹp” được thực hiện hằng tuần hoặc mỗi 2 tuần đã thu hút được nhiều hội viên, đoàn viên các lực lượng tham gia, thông qua việc thu gom rác lưu cữu, quét dọn nơi cư trú, phát quang bụi rậm, trang trí một số bức tường, trồng cây xanh ở một số bãi đất trống… Nhờ đó, một số địa phương đã cơ bản khắc phục được tình trạng tồn tại bãi rác tự phát, đồng thời tăng mảng xanh…

Tuy nhiên, các hoạt động này chưa thực sự có chiều sâu và chưa tác động rộng rãi đến các nhóm chủ thể khác. Chẳng hạn, ban điều hành khu phố chưa có giải pháp vận động đông đảo người dân tham gia các phong trào mà gần như chỉ có các lực lượng nòng cốt tham gia; các sự chuyển biến thiếu bền vững do chưa “chuyển” được ý thức của người dân; ở những địa bàn có kênh rạch chảy qua, rác từ nơi khác trôi về chậm được thu gom cũng làm giảm quyết tâm của các đoàn thể tại địa phương; hoặc ở các tuyến đường lớn đi qua nhiều địa phương, việc thực hiện chưa đồng bộ dẫn đến sự lan tỏa của các hoạt động còn hạn chế… Đáng kể là sự quyết tâm, đeo bám và có giải pháp căn cơ của cấp ủy cơ sở cũng có mức độ.

Thành phố đang nỗ lực xây dựng đô thị văn minh, hiện đại, thông minh, việc trước tiên phải giải quyết căn cơ và có hiệu quả vấn đề vệ sinh môi trường, nhất là phải khắc phục bằng được nạn xả rác bừa bãi nơi công cộng và trên kênh rạch. Trong vấn đề này, cán bộ, đảng viên phải thực sự gương mẫu, đi đầu trong chuyển biến nhận thức và hành động cụ thể.

Đó là các cấp ủy cơ sở và địa bàn dân cư phải có nghị quyết về vấn đề vệ sinh môi trường trên địa bàn, trên cơ sở nắm chắc tình hình và các biểu hiện cụ thể của địa bàn mình. Chẳng hạn, phải xác định khu vực nào thường xuyên có hiện tượng xả rác bừa bãi, các đối tượng cụ thể là ai… để có giải pháp tuyên truyền, vận động cũng như có các biện pháp nhắc nhở, răn đe; hoặc ở các khu vực đất trống, các đoạn suối, kênh rạch… có nhiều rác thì phải tổ chức thu gom thế nào, phối hợp với các đơn vị chức năng xử lý ra sao…, phân công đảng viên hoặc lực lượng nòng cốt nào giám sát…

Đó là bản thân cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên và gia đình phải gương mẫu trong việc giữ gìn vệ sinh môi trường. Từng gia đình phải quan tâm làm sạch khu vực nhà ở của mình; chăm chút mảng xanh trong điều kiện có thể; hạn chế nuôi gia súc, gia cầm, nếu có phải bảo đảm phòng dịch và giữ vệ sinh; thường xuyên nhắc nhở những gia đình bên cạnh chú ý giữ vệ sinh… Việc đánh giá đảng viên, đoàn viên cuối năm, bình xét gia đình văn hóa hoặc nhận xét đối với đảng viên sinh hoạt nơi cư trú theo Quy định 213-QĐ/TW nên có nội dung này với các ý kiến cụ thể, nhất là những trường hợp thiếu gương mẫu.

Đó là các cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên nên tích cực tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường tại địa phương, như thực hiện phong trào “15 phút vì thành phố văn minh - sạch đẹp”, đóng góp các quỹ liên quan đến việc giữ gìn vệ sinh môi trường, tham gia ý kiến trong các sinh hoạt tại địa phương liên quan đến nội dung này, nhất là mạnh dạn đề xuất các giải pháp cụ thể khắc phục tình trạng xả rác trên địa bàn hoặc phản ánh các trường hợp chưa thực hiện tốt…

Đó là tích cực thực hiện tốt vệ sinh môi trường ở từng công sở gắn với phong trào thi đua xây dựng và giữ gìn cơ quan, đơn vị văn minh, hiện đại, xanh, sạch, đẹp. Trong đó, các trụ sở cơ quan có đông người lui tới còn phải kết hợp chính quyền địa phương để bảo đảm vệ sinh môi trường ở khu vực lân cận cơ quan của mình. Chẳng hạn, ở một trường học, cán bộ, đảng viên, giáo viên của trường phải có giải pháp động viên học sinh giữ gìn vệ sinh trong phạm vi nhà trường, đồng thời gắn với chính quyền phường, xã để tuyên truyền đến người dân sinh sống, buôn bán gần trường cũng phải bảo đảm vệ sinh môi trường…

Thành phố cần có những giải pháp tích cực và đồng bộ để khắc phục triệt để những tồn tại của vấn đề vệ sinh môi trường, trước hết là nạn xả rác gắn với việc thực hiện Chỉ thị 19-CT/TU. Trong hoạt động này, cán bộ, đảng viên cần thể hiện rõ sự gương mẫu của mình để góp phần làm đẹp cho nơi cư trú của mình, nơi mình làm việc, từ đó làm lan tỏa đến các chủ thể khác để cùng nhau làm cho thành phố sạch đẹp hơn, văn minh hơn!