Tại Pháp, tuần báo Đây Paris số ra ngày 18/6/1946 đã viết về Hồ Chí Minh: “Chủ tịch nước Việt Nam là một người giản dị quá đỗi. Quanh năm ông chỉ mặc bộ kaki xoàng xĩnh và khi những người công tác quanh ông để ý, nói rằng với địa vị ông ngày nay, nhiều khi cần phải mặc cho trang trọng, thì ông mỉm cười trả lời: “Chúng ta tưởng rằng chúng ta được quý trọng vì có áo đẹp mặc, trong khi bao nhiêu đồng bào mình trần đang rét run trong thành phố và các vùng quê?”. Sự ăn ở giản dị đến cực độ, như một ẩn sĩ, đó là một đức tính rõ rệt nhất ở Chủ tịch Hồ Chí Minh”[2].

Nói về sự giản dị của Bác Hồ thì đã có rất nhiều câu chuyện. Liên quan đến chuyến thăm Pháp hơn 3 tháng của năm 1946 ấy, hẳn còn có nhiều điều đáng nhớ khác. Trong đó có thể nhắc đến hai điều quan trọng. Điều thứ nhất là việc Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có rất nhiều cuộc gặp gỡ với các chính khách, trí thức, báo giới, người dân Pháp và các nước để tranh thủ cảm tình của nhân dân Pháp và thế giới. Chẳng hạn, tại Paris, Người ca ngợi truyền thống cách mạng của giai cấp vô sản Pháp, cách mạng tư sản Pháp, và tuyên bố: “Paris đã từng chiến đấu và đau khổ cho tự do, sẽ hiểu và ủng hộ những khát vọng của nhân dân Việt Nam cũng là những khát vọng của chính họ". Ngày 12/7, Người tiếp các nhà báo, tuyên bố 6 điều về lập trường của Việt Nam và khẳng định: “Việt Nam cần nước Pháp. Nước Pháp cũng cần Việt Nam. Chỉ có lòng tin cậy lẫn nhau và sự cộng tác bình đẳng, thật thà, thì mới đi đến kết quả thân thiện giữa hai nước”… Có vài tờ báo trước đó thường công kích, sau khi được Người mời đến giải thích, họ đã thay đổi và ủng hộ Việt Nam.

Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp gỡ Việt kiều tại Pháp, năm 1946. (Ảnh tư liệu)

Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng dành nhiều thời gian tiếp xúc với các chính khách, lãnh đạo của các đảng lớn của Pháp như Phong trào Cộng hòa bình dân, Đảng Cộng sản, Đảng Xã hội… Trong số đó có những người quen biết cũ như Maurice Thores, Francois Billoux, Léon Blum, Jacques Duclos…, có người là trí thức cánh tả mới quen biết như Raymond Aubrac, kể cả những người vẫn chưa thay đổi nếp suy nghĩ thực dân như cựu Toàn quyền Đông Dương Albert Sarraut, Alexandre Varenne… Có thống kê cho thấy, trong thời gian ở Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh có gần 400 cuộc gặp mặt, trao đổi với rất nhiều nhân vật quan trọng thuộc các đảng phái, khuynh hướng chính trị của Pháp, đã gặp 14 tướng lĩnh và tất cả các bộ trưởng của Chính phủ Pháp lúc đó.

Tháng 6/1946, tại sân bay Le Bourget, nhân dân Pháp cùng đông đảo bà con Việt kiều vui mừng chào đón Chủ tịch Hồ Chí Minh sang thăm Pháp. Lần đầu tiên, lá cờ đỏ sao vàng tung bay giữa Paris cùng các khẩu hiệu “Tổ quốc Việt Nam muôn năm”, “Hồ Chủ tịch muôn năm!”… Trong thời gian ở Pháp, Người đã gặp gỡ, tìm hiểu, động viên và mời gọi các trí thức cùng Việt kiều Pháp tham gia xây dựng đất nước... Đến ngày 18/9/1946, từ quân cảng Toulon, Chủ tịch Hồ Chí Minh rời Pháp trên chuyến hạm Dumont D'Urville về nước, trở về cùng với Người có thêm những trí thức có uy tín tại Pháp, theo tiếng gọi của Tổ quốc là các kỹ sư Phạm Quang Lễ, Võ Quý Huân, Võ Đình Quỳnh và bác sĩ Trần Hữu Tước.

Đội hình Đồng hành cùng F0 khỏi bệnh trao túi thuốc và hướng dẫn bệnh nhân F0 đang điều trị tại nhà ở quận Phú Nhuận. (Ảnh: hcdc.vn)

Như vậy, bằng sức hấp dẫn diệu kỳ của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thu hút được đông đảo kiều bào Việt Nam tại Pháp tham gia vào các công việc của đất nước Việt Nam mới. Tiếp nối lời kêu gọi của Người, nhiều trí thức khác lần lượt về nước tham gia kháng chiến như Nguyễn Khắc Viện, Phạm Huy Thông, Trần Đức Thảo, Lê Văn Thiêm, Lương Đình Của, Đặng Văn Ngữ… Tất cả họ đều được chính quyền cách mạng và Chủ tịch Hồ Chí Minh trọng dụng, tạo điều kiện để phát huy năng lực, sở trường, góp phần tích cực xây dựng nền móng ban đầu cho các lĩnh vực quân sự, kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế… của nước nhà...

Như vậy, khi sang Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chuẩn bị cho mình những bộ quần áo sang trọng hay sự xuất diện hào nhoáng mà là tấm lòng, tình cảm một cách chân thành, thân ái hướng đến rất nhiều chủ thể, từ người dân cho đến quan chức, từ người lao động cho đến trí thức, từ người Pháp và những người nước ngoài khách cho đến người Việt kiều… Người đã có một cuộc “chạy đua” để tranh thủ tình cảm với người nước ngoài nhằm ủng hộ cho nền hòa bình ở Việt Nam, khơi gợi lòng yêu nước của bà con Việt kiều hướng về Tổ quốc. Điều đó hoàn toàn đúng với tinh thần “thi đua lòng yêu nước” mà Người đã nói với cán bộ cấp dưới trước ngày lên đường.

Hiện nay, chúng ta nghe nói nhiều đến “thi đua yêu nước” nhưng chắc ít người nghe về “thi đua lòng yêu nước, thương dân”. “Thi đua yêu nước” thường được hiểu là nỗ lực và quyết tâm cao, bằng các hành động cụ thể, thiết thực để nâng cao chất lượng, hiệu quả công việc, góp phần phát triển cơ quan, địa phương, đất nước… Còn “thi đua lòng yêu nước, thương dân” là một khái niệm rất rộng, có thể hiểu, không chỉ có “thi đua yêu nước” mà còn thể hiện tình cảm một cách chân thành, sâu lắng với đất nước, với địa phương, với cơ quan, đơn vị, nhất là với người dân. Có “thi đua yêu nước” thì chưa hẳn có “thi đua lòng yêu nước, thương dân” nhưng khi đã “thi đua lòng yêu nước, thương dân” thì nhất định sẽ thực hiện những công việc, những hoạt động mang tính “thi đua yêu nước”.

Hiện nay, trong bối cảnh thực hiện mục tiêu kép phòng chống dịch Covid-19 và từng bước phục kinh tế trong trạng thái “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19”, tinh thần “thi đua lòng yêu nước, thương dân” càng cần được thể hiện rõ. Đó là thực sự quan tâm đến sức khỏe của người dân, như có những giải pháp hạn chế lây lan của dịch bệnh, chăm sóc người bị nhiễm bệnh, hỗ trợ sức khỏe và tâm lý cho người từng bị nhiễm bệnh… Đó là thực sự chăm lo cho trẻ em, người già, người neo đơn mất người thân do Covid-19, nhất là tạo điều kiện để trẻ em mồ côi được đến trường học tập. Đó là có những giải pháp tạo việc làm, cải thiện thu nhập cho người lao động; quan tâm đến tình trạng tái nghèo đa chiều sau dịch, nhất là phải khắc phục một số chiều thiếu hụt do dịch. Đó là tích cực phục hồi kinh tế, cải thiện môi trường đầu tư, tăng cường cải cách hành chính nhằm tạo thuận lợi hơn nữa cho người dân và doanh nghiệp trong việc giải quyết các nhu cầu hành chính và đăng ký kinh doanh… Tức là, gắn giải quyết từng vấn đề của địa phương, cơ quan, đơn vị với việc chăm lo cho từng đối tượng người dân cụ thể, chứ không đơn thuần giải quyết công việc theo chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm mà không thể hiện sự chăm chút, tình cảm với những người được thụ hưởng.

Trong kháng chiến, yêu cầu “thi đua lòng yêu nước, thương dân” đã được đề cao thì hiện nay, yêu cầu này lại tiếp tục cần được chú trọng hơn nữa, để mỗi cán bộ, công chức, viên chức, mỗi đảng viên thực sự chăm lo, đồng hành, chia sẻ với người dân bằng tình cảm chân thành, trân trọng. Làm được điều đó thì có lẽ lòng yêu nước đã được thể hiện ở một tầm cao!