Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Nhà giáo do Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày. Theo đó, dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý gồm 9 chương, 46 điều, giảm 4 điều so với dự thảo trình tại kỳ họp thứ tám. Đa số ý kiến đại biểu Quốc hội tán thành sự cần thiết xây dựng Luật Nhà giáo.  

Về đạo đức nhà giáo, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã chỉ đạo chỉnh lý theo hướng quy định rõ đạo đức nhà giáo là các chuẩn mực về nhận thức, thái độ và hành vi ứng xử trong mối quan hệ của nhà giáo với người học, đồng nghiệp, gia đình người học, cộng đồng; quy định rõ đạo đức nhà giáo được thể hiện qua các quy tắc ứng xử của nhà giáo; đồng thời, giao Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quy tắc ứng xử của nhà giáo. Nội dung liên quan nghĩa vụ chịu sự giám sát của xã hội đối với các hành vi ứng xử theo chuẩn mực đạo đức nhà giáo sẽ được cụ thể hóa trong văn bản hướng dẫn thi hành.

Về tuyển dụng nhà giáo, Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục cho rằng, việc giao thẩm quyền tuyển dụng cho ngành giáo dục là cần thiết, vừa đảm bảo tính sát thực của việc tuyển dụng, vừa nâng cao trách nhiệm và tạo điều kiện để ngành giáo dục chủ động trong tuyển dụng, sử dụng, quản lý, phát triển nhà giáo, đáp ứng yêu cầu về số lượng, cơ cấu và chất lượng; góp phần khắc phục tình trạng thừa, thiếu cục bộ và mất cân đối cơ cấu nhà giáo. Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật được điều chỉnh theo hướng, đối với cơ sở giáo dục công lập được giao quyền tự chủ, người đứng đầu cơ sở giáo dục thực hiện việc tuyển dụng và chịu trách nhiệm về quyết định của mình. Đối với cơ sở giáo dục công lập chưa được giao quyền tự chủ, cơ quan có thẩm quyền quản lý cơ sở giáo dục thực hiện việc tuyển dụng nhà giáo hoặc phân cấp cho cơ quan quản lý giáo dục, người đứng đầu cơ sở giáo dục thực hiện tuyển dụng. Cơ quan quản lý giáo dục chủ trì tham mưu cho cơ quan có thẩm quyền quản lý cơ sở giáo dục thực hiện hoặc chủ trì tham mưu việc phân cấp tuyển dụng; cơ sở giáo dục ngoài công lập tự chủ thực hiện tuyển dụng theo quy chế tổ chức hoạt động của mình.

Về chính sách hỗ trợ chỗ ở tập thể, thuê nhà ở công vụ đối với giáo viên, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã được chỉnh lý, theo đó, nhà giáo được hưởng chính sách thuê nhà ở công vụ theo quy định của Luật Nhà ở hoặc được bảo đảm chỗ ở tập thể khi đến công tác tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Đồng thời, bổ sung quy định trường hợp không bố trí được chỗ ở tập thể hoặc nhà ở công vụ thì nhà giáo được hỗ trợ tiền thuê nhà ở theo mức hỗ trợ thuê nhà ở công vụ; bỏ tiêu chí “đủ các điều kiện thiết yếu” trong quy định về nhà ở tập thể của giáo viên.

Về chính sách nghỉ hưu trước tuổi đối với giáo viên mầm non, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục cho rằng, việc cho phép giáo viên mầm non được nghỉ hưu sớm so với độ tuổi quy định của pháp luật là chính sách được xây dựng dựa trên đặc thù trong hoạt động nghề nghiệp của đối tượng này và phù hợp với đặc thù người học là trẻ mầm non. Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã chỉnh lý và bổ sung quy định nhà giáo trong các cơ sở giáo dục mầm non nếu có nguyện vọng thì được nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện bình thường nhưng không quá 5 năm và không giảm tỷ lệ phần trăm hưởng lương hưu do việc nghỉ hưu trước tuổi nếu đã đóng bảo hiểm xã hội đủ 20 năm trở lên.

Về chế độ nghỉ hưu ở tuổi cao hơn đối với nhà giáo, Thường trực Ủy ban cho rằng, việc quy định đối tượng nhà giáo có trình độ, học hàm, học vị cao, nhà giáo làm việc trong các ngành, lĩnh vực chuyên sâu đặc thù có thể được kéo dài thời gian làm việc và nghỉ hưu ở tuổi cao hơn là cần thiết và hợp lý nhằm tận dụng, khai thác nguồn nhân lực chất lượng cao; khắc phục tình trạng thiếu hụt nhà giáo trình độ cao ở một số ngành, lĩnh vực chuyên sâu đặc thù mà xu hướng phát triển đất nước đang cần. Dự thảo Luật cũng quy định rõ điều kiện thực hiện chính sách này khi cơ sở giáo dục có nhu cầu, nhà giáo có đủ sức khỏe và tự nguyện kéo dài thời gian làm việc; đồng thời bổ sung tiêu chí “đáp ứng tiêu chuẩn, điều kiện của cơ sở giáo dục”. Trong thời gian được kéo dài tuổi nghỉ hưu, nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập không giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý và không được bảo lưu phụ cấp chức vụ lãnh đạo, quản lý.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục - Đào tạo Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại phiên họp

Về chính sách tiền lương, đãi ngộ đối với nhà giáo, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật chỉnh lý theo hướng bỏ quy định cụ thể về tăng 1 bậc lương trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp đối với nhà giáo được tuyển dụng, xếp lương lần đầu. Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp; việc cải thiện chính sách tiền lương cho công chức, viên chức cần được nghiên cứu, tính toán đồng bộ trong quá trình xây dựng chính sách tiền lương theo vị trí việc làm.

Thảo luận về nội dung này, UBTVQH cơ bản tán thành với nội dung của dự thảo Luật đã được các cơ quan báo cáo, kiến nghị, tiếp thu, chỉnh lý; cơ bản những nội dung lớn đã được thống nhất.

Giải trình một số vấn đề cụ thể các thành viên UBTVQH nêu về nghĩa vụ nhà giáo, phân cấp tuyển dụng nhà giáo, nghĩa vụ nhà giáo, quy định những điều nhà giáo không được làm…, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn chia sẻ, dự thảo Luật Nhà giáo là luật mới, lực lượng nhà giáo đông, nhiều vấn đề khó chi tiết hết trong các quy định của Luật, do đó dự thảo Luật hướng tới đáp ứng được những vấn đề lớn, yêu cầu lớn.

Kết luận thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nhấn mạnh Luật Nhà giáo được đội ngũ nhà giáo và dư luận cả nước quan tâm, các ý kiến trong UBTVQH đều mong đây là một luật mẫu mực. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị các cơ quan tiếp thu tối đa các ý kiến có thể vào dự thảo Luật; tinh thần báo cáo giải trình, tiếp thu ngắn gọn, thuyết phục, với mong muốn Luật Nhà giáo được biểu quyết với tỷ lệ đồng thuận cao nhất.