Báo cáo tại buổi làm việc, Chánh án Tòa án nhân dân TPHCM Ung Thị Xuân Hương cho biết, từ ngày 1/10/2016 đến ngày 30/9/2017, Tòa án nhân dân hai cấp TPHCM đã giải quyết 49.972 vụ việc các loại trong số 65.164 vụ việc phải giải quyết, đạt tỷ lệ 76,69%. Nhìn chung, công tác giải quyết, xét xử các vụ án hình sự luôn bảo đảm việc xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không có trường hợp nào kết án oan người không phạm tội. Hình phạt mà tòa án áp dụng đối với các bị cáo đảm bảo nghiêm minh, tương xứng với tính chất, mức độ, hành vi và nhân thân của người phạm tội, đáp ứng yêu cầu của công tác phòng, chống tội phạm trong tình hình hiện nay. Tòa án cũng chủ động phối hợp với các cơ quan, ban ngành, chính quyền địa phương trong việc làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục ý thức pháp luật và tinh thần đấu tranh phòng, chống tội phạm trong quần chúng nhân dân qua việc tổ chức các phiên tòa xét xử lưu động tại địa phương nơi xảy ra vụ án.

Tuy nhiên, Chánh án Tòa án nhân dân TPHCM Ung Thị Xuân Hương nhìn nhận: Chất lượng giải quyết, xét xử các vụ việc vẫn chưa như mong muốn. Trong năm 2017 có 370 bản án, quyết định hình sự sơ thẩm bị cấp phúc thẩm hủy, sửa (trong đó 72 vụ là do lỗi chủ quan, 298 vụ do lỗi khách quan); 427 bản án, quyết định dân sự sơ thẩm bị cấp phúc thẩm hủy, sửa (210 vụ việc do lỗi chủ quan, 217 vụ việc do lỗi khách quan); 56 bản án, quyết định hành chính sơ thẩm bị cấp phúc thẩm hủy, sửa (37 vụ việc do lỗi chủ quan, 19 vụ việc do lỗi khách quan).

Cạnh đó, số lượng vụ việc các loại đang tạm đình chỉ còn lớn (8.244 vụ việc), nguyên nhân chủ yếu là chờ kết quả ủy thác tư pháp đối với các đương sự ở nước ngoài, chờ kết quả thu thập chứng cứ của cơ quan, tổ chức khác, chờ kết quả xác minh địa chỉ của đương sự… Theo chỉ thị của Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao, kể từ năm công tác 2017 việc tạm đình chỉ giải quyết không được tính vào chỉ tiêu giải quyết án dẫn đến tỷ lệ giải quyết các loại án trong năm nay của Tòa án nhân dân TPHCM không đạt chỉ tiêu đề ra. Cho rằng quy định này không phù hợp, Chánh án Tòa án nhân dân TPHCM Ung Thị Xuân Hương cho biết, Tòa án nhân dân TPHCM sẽ kiến nghị Tòa án nhân dân Tối cao xem xét sửa đổi.

Về số lượng án hành chính, Chánh án Tòa án nhân dân TPHCM Ung Thị Xuân Hương cho biết, tỷ lệ giải quyết còn thấp so với chỉ tiêu đề ra, đặc biệt là ở Tòa án nhân dân TPHCM. Từ ngày 1/10/2016 đến ngày 30/9/2017, Tòa án nhân dân hai cấp TPHCM chỉ giải quyết được 484 vụ trong tổng số 1.412 vụ phải giải quyết. Nguyên nhân chính do sau ngày Luật Tố tụng Hành chính năm 2015 có hiệu lực thì phạm vi thẩm quyền giải quyết các vụ án hành chính sơ thẩm của Tòa án nhân dân TPHCM mở rộng dẫn đến số lượng thụ lý tăng cao so với trước đây.

Ngoài ra, quy định về “Người đại diện cho người bị kiện” làm cho người bị kiện gặp khó khăn trong việc tham gia tố tụng, kéo theo tòa án bị động trong việc triệu tập tham gia giải quyết vụ án, gây ảnh hưởng thời gian giải quyết vụ án; nhiều trường hợp người khởi kiện vắng mặt, không tham gia tố tụng nên nhiều thủ tục tố tụng phải thực hiện nhiều lần… Mặt khác, các vụ án hành chính đa số có tính chất phức tạp, trong khi pháp luật quy định chưa đầy đủ, nhận thức của cơ quan hành chính nhà nước và cơ quan xét xử còn khác biệt trong một số lĩnh vực nên trong quá trình giải quyết vụ án, tòa án phải cân nhắc kỹ lưỡng nhằm bảo đảm quyền lợi của người dân được bảo vệ đồng thời đảm bảo hiệu lực quản lý của nhà nước. Nhiều trường hợp tòa án đã có văn bản đề nghị UBND TPHCM, UBND quận – huyện ủy quyền tham gia tố tụng cũng như cung cấp tài liệu, ý kiến về vụ án nhưng rất chậm nhận được phản hồi.

Kết luận buổi làm việc, Trưởng Ban Pháp chế HĐND TPHCM Trương Lâm Danh đánh giá cao kết quả hoạt động trong năm 2017 và chia sẻ những khó khăn của Tòa án nhân dân hai cấp TPHCM. Trưởng Ban Pháp chế HĐND TPHCM Trương Lâm Danh cũng đề nghị tòa án tập trung xem xét, phân tích các loại án quá hạn để có phương pháp giải quyết nhanh chóng, hiệu quả; đồng thời có giải pháp khắc phục những vụ án tạm đình chỉ. Đối với án bị hủy do lỗi chủ quan, Trưởng Ban Pháp chế HĐND TPHCM Trương Lâm Danh cho rằng cũng phải xem xét trách nhiệm của các hội thẩm nhân dân tham gia trong hội đồng xét xử.