Theo Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, đây là một lĩnh vực rất khó, có phạm vi rộng. Đề án bao gồm cả khu vực công, các khu vực trong tổ chức nhà nước, khu vực sản xuất (cả doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân), liên quan đến các chính sách bảo hiểm xã hội - một trong những trụ cột an sinh xã hội. Đồng thời, đây cũng là một vấn đề rất nhạy cảm vì liên quan đến hầu như tất cả những người đang trong độ tuổi lao động cũng như đã nghỉ hưu.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng, để có thể nghiên cứu và tổ chức thành công chính sách này, Việt Nam đã nghiên cứu và ban hành hai chính sách, đó là Nghị quyết 18 về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy và Nghị quyết 19 về về tổ chức, sắp xếp lại toàn bộ các đơn vị sự nghiệp công lập, bao gồm gần 60.000 tổ chức với khoảng 2,6 triệu người đang hưởng lương. Mục tiêu là đến năm 2021 giảm 10% về số lượng đầu mối và giảm 10% biên chế, sắp xếp lại một cách triệt để các đơn vị sự nghiệp công lập.

“Nếu không làm được hai việc này thì cải cách chính sách tiền lương rất khó khăn vì nó liên quan đến nguồn lực của nhà nước. Trước đây chính sách tiền lương và chính sách bảo hiểm xã hội đường đi song trùng nhau, chúng tôi quan niệm rằng đây là hai chính sách có liên quan đến nhau nhưng phải có hai cách nhìn khác nhau”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nói. Phó Thủ tướng mong muốn được nghe kinh nghiệm của các nước, các chuyên gia của ILO và nhận được sự hỗ trợ từ tổ chức này thông qua việc tổ chức hội thảo, tọa đàm liên quan.

Giám đốc Văn phòng ILO Việt Nam Chang Hee Lee cho biết, chính sách quốc gia về tiền lương, bảo hiểm xã hội là một chính sách kinh tế - xã hội then chốt, có ảnh hưởng đến sinh kế của tất cả công dân cũng như tính cạnh tranh của các doanh nghiệp. Với bản chất đó, không chỉ ở Việt Nam mà cả các quốc gia khác trên thế giới, đây là chính sách luôn gây nhiều tranh cãi, rất khó để Chính phủ, công đoàn cũng như giới chủ có sự đồng thuận.

Theo ông Chang Hee Lee, cần cải thiện hơn nữa thống kê về tiền lương, tăng cường năng lực của bộ phận thư ký giúp việc cho Hội đồng Tiền lương quốc gia để họ có năng lực tốt hơn trong việc giám sát cũng như đánh giá tác động của tiền lương tối thiểu, giữa tiền lương và việc làm. Giám đốc Văn phòng ILO Việt Nam cũng khuyến nghị Việt Nam cần có một công thức để ước lượng điều chỉnh tiền lương tối thiểu hay thống nhất về những tham số trong những công thức đó, như vậy việc xác định, ấn định để điều chỉnh tiền lương tối thiểu có thể dự báo trước được.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ phát biểu tại buổi làm việc

Về cải thiện tiền lương khu vực công, theo ông Chang Hee Lee, đây là vấn đề đặc biệt phức tạp bởi liên quan đến rất nhiều yếu tố khác nhau. Ông nhấn mạnh đến 3 điểm: phạm vi của khu vực công, bình đẳng tiền lương giữa khu vực công và khu vực tư và cấp bậc vị trí cấu trúc lương. Theo đó quy mô phạm vi của khu vực công Việt Nam rất lớn bao gồm các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức nghề nghiệp và báo chí… điều này dẫn đến có thể có nhiều công chức có hệ số lương bằng nhau trong một bộ phận trong một phòng ban, vụ.

Băn khoăn về việc Việt Nam vừa sử dụng mức lương cơ sở chung cho tất cả các cán bộ, công chức, vừa áp dụng hệ số lương, ông Chang Hee Lee cho rằng hệ số nhân phức tạp có thể là nguyên nhân gốc rễ của các vấn đề về lương trong khu vực công. Nó làm mờ sự khác biệt tiền lương giữa các cấp bậc khác nhau. Có thể có nhiều công chức có hệ số lương tương tự trong một bộ phận, phá vỡ hệ thống phân cấp và thẩm quyền trong đơn vị. Tăng lương cơ sở được nhân lên theo hệ số khiến cho Bộ Tài chính rất khó kiểm soát tổng tiền lương. Với hệ thống hệ số lương như vậy, rất khó để đảm bảo sự bình đẳng trong trả lương giữa khu vực công và khu vực tư, đồng thời cũng làm khó cho vấn đề bảo hiểm xã hội.     

Khuyến nghị được ông Chang Hee Lee đưa ra là nên thiết lập lương cơ bản theo cấp bậc và phụ cấp nên ở dạng con số tuyệt đối chứ không phải là nhân hệ số. Các hệ số có thể được sử dụng để phản ánh sự khác biệt theo vùng.