Xây dựng các đầu mối kết nối

TS Phan Bích Thiện (Việt kiều tại Hungary) cho biết, trong số 4,5 triệu kiều bào, số chuyên gia, trí thức rất đông đảo. Do vậy, TPHCM và các bộ ngành cần xây dựng được các đầu mối kiều bào Việt Nam ở nước ngoài để kết nối với trong nước, nhất là về những vấn đề nóng của TP và đất nước như môi trường, khoa học công nghệ. Từ kinh nghiệm tại Hungary về kết nối giữa các đề tài nghiên cứu khoa học với thực tiễn và nhu cầu doanh nghiệp, TS Phan Bích Thiện đề xuất thành lập quỹ khoa học công nghệ để phát triển nghiên cứu ứng dụng.

Đánh giá cao việc hiện nay TPHCM đang tiến hành nhiều giải pháp để thu hút trí thức Việt kiều ở nước ngoài về Việt Nam đóng góp vào sự phát triển của TP, GS.TS Vũ Lê Hải (Việt kiều tại Australia), cho rằng đây là việc rất nên làm, nhưng những hoạt động hiện nay chủ yếu xoay quanh việc tạo điều kiện cho trí thức Việt kiều tham gia xây dựng và đào tạo nguồn nhân lực, chưa chú trọng đến việc gắn với nghiên cứu, phát triển và làm chủ công nghệ mới ở Việt Nam. “TP nên đưa người đi đào tạo ở nước ngoài, sử dụng nguồn nhân lực là người Việt Nam để phát triển công nghệ Việt Nam. Đồng thời, thu hút các giáo sư Việt kiều tham gia xây dựng, đào tạo nhân lực và cũng là người chuyển giao, phát triển công nghệ Việt Nam” - GS.TS Vũ Lê Hải đề xuất.

Theo TS Mai Xuân Lý (Việt kiều ở Ba Lan), TP cần quan tâm đúng mức tới khoa học cơ bản; tạo điều kiện tối đa cho các nhà khoa học, kỹ thuật giỏi người nước ngoài (không nhất thiết là Việt kiều) tham gia vào công tác giảng dạy, nghiên cứu và sản xuất ở Việt Nam. Cần có những chính sách phù hợp với thực tế phát triển khoa học và công nghệ. “Hạn chế lớn nhất là đội ngũ khoa học, đặc biệt là những nhà khoa học tầm cỡ thế giới của Việt Nam còn rất mỏng. TP cần quan tâm, có chính sách phù hợp hơn với thực tế phát triển khoa học và công nghệ; tạo điều kiện để các nhà khoa học Việt kiều cảm thấy là chủ chứ không phải khách trên quê hương mình” - TS Mai Xuân Lý nhấn mạnh.

“Chính phủ quyết tâm đổi mới chính mình, xây dựng Chính phủ kiến tạo, liêm chính, hành động; tập trung hoàn thiện thể chế, tháo gỡ mọi rào cản, phục vụ tốt người dân và doanh nghiệp. Đồng thời đẩy mạnh triển khai chương trình hành động cụ thể, thiết thực, tạo thuận lợi phát huy nguồn lực người Việt Nam ở nước ngoài đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước. Mỗi kiều bào ta dù hoàn cảnh sống khác nhau, hay đâu đó có thể còn có những suy nghĩ khác biệt về đất nước, nhưng tôi tin rằng trong tâm trí tất cả đều có trái tim ấm tình yêu quê hương, đất nước”. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc

Quan tâm đến vấn đề đào tạo nguồn nhân lực kinh tế chất lượng cao, ông Lê Văn Cường (Việt kiều ở Pháp) cho rằng, TPHCM phải trở thành trung tâm giáo dục quốc tế của khu vực, đặc biệt trong lĩnh vực đào tạo nguồn nhân lực kinh tế chất lượng cao. Theo đó, việc đào tạo phải gắn với nhu cầu thị trường và đặc biệt là đào tạo các giáo viên, giảng viên giỏi để phục vụ công tác giảng dạy. Cần có cơ chế khuyến khích những trí thức giỏi của Việt Nam từ nước ngoài về nước giảng dạy.

Cùng quan điểm, TS Nguyễn Đăng Bằng (Việt kiều tại Anh) cho rằng, để xây dựng kinh tế tri thức ở TPHCM cần phải xây dựng một trường đại học nghiên cứu mới hoàn toàn, quy chế hoạt động cũng như quản trị dựa trên tập quán tốt nhất thế giới hiện nay. Trường này sẽ xây dựng một số mũi nhọn nghiên cứu như công nghệ sinh học, phần mềm và trí tuệ nhân tạo...

Có chính sách minh bạch để thu hút kiều bào

Khi được hỏi ý kiến, đa số kiều bào cho rằng TPHCM cần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, cung cấp thông tin minh bạch, nâng cao tính minh bạch của luật và các quy định trên tất cả các lĩnh vực để thu hút kiều bào về nước đóng góp cho quá trình phát triển và hội nhập của đất nước hiện nay. Trong đó, cần thiết phải sửa đổi các luật liên quan đến lĩnh vực kinh tế, như Luật Bảo vệ môi trường, Luật Phá sản, Luật Cạnh tranh, Luật Thi hành án dân sự sửa đổi nhằm làm rõ cơ chế thực hiện quyền, phân bổ lợi ích và giám sát việc sử dụng tài sản lớn là đất đai, tài nguyên. Bên cạnh đó, cần ban hành mới Luật Quản lý tài sản công và tài sản nhà nước, Luật Cổ phần hóa, quản trị trong doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, quản lý phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp có vốn nước ngoài…

Cho rằng TPHCM cần tạo mọi điều kiện thuận lợi cho kiều bào đóng góp vào sự phát triển của TP, TS Nguyễn Trí Hiếu (Việt kiều Mỹ) kiến nghị TP cần minh bạch, rõ ràng hơn trong chính sách thuế bảo đảm sự hợp lý và công bằng cho các thành phần kinh tế, cải cách thủ tục hành chính thu hút đầu tư. “Vấn đề đối với kiều bào khi về nước đầu tư là nghiên cứu thị trường thông qua các công ty tư vấn về pháp luật, đầu tư. Do vậy TP cần nỗ lực cung cấp những thông tin thực chất hơn là những tuyên truyền mang tính khẩu hiệu” - TS Nguyễn Trí Hiếu chia sẻ.

Theo TS Đinh Thanh Hương (kiều bào Pháp), TP cần xây dựng chiến lược thu hút đầu tư dài hạn 20 - 30 năm. “Người Việt ở nước ngoài sẵn sàng đóng góp cho sự phát triển và hội nhập của Việt Nam nói chung và TPHCM nói riêng. Điều quan trọng nhất là niềm tin mà các lãnh đạo có thể gầy dựng được thông qua việc trân trọng và sử dụng có hiệu quả những đóng góp đó” - TS Đinh Thanh Hương nói.

GS.TS Đặng Lương Mô đưa ra 4 nhiệm vụ chính TPHCM phải thực hiện để thu hút nguồn lực kiều bào. Một là, nghiên cứu phát huy tiềm lực của Việt kiều đóng góp vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, khoa học công nghệ của đất nước. Hai là, kết hợp với các đơn vị, cá nhân Việt kiều có nhiều kinh nghiệm để làm đầu mối thông tin tư vấn, huy động, hỗ trợ Việt kiều đầu tư, sản xuất, hợp tác, kinh doanh thành công tại Việt Nam. Ba là, đẩy mạnh hợp tác kinh tế, khoa học công nghệ giữa các nước có kiều bào đang sinh sống với Việt Nam, trên tinh thần đôi bên cùng có lợi ích. Bốn là, xây dựng mạng lưới chuyên viên để có thể đóng góp ý kiến với nhà nước Việt Nam về các chủ trương, chính sách, nhằm khuyến khích doanh nghiệp Việt kiều phát triển đầu tư, sản xuất, kinh doanh.

Đưa giải pháp cho TPHCM phát triển bền vững, ông Nguyễn Hoài Bắc, kiều bào Canada cho rằng: “TPHCM nên tạo sân chơi không giới hạn cho các nhà trí thức và doanh nghiệp thực hiện các dự án, ước mơ của mình mà pháp luật không cấm; tiến tới quản lý điều hành con người và kinh tế trên nguyên tắc xã hội hiện đại, pháp luật phải được thượng tôn triệt để. Khuyến khích, trọng dụng Việt kiều tiêu biểu, có tâm, có tầm tham gia vào các tổ chức bộ máy công quyền để họ được cống hiến, được phát huy khả năng và trí tuệ phục vụ cho đất nước” - ông Nguyễn Hoài Bắc hiến kế.