Cuộc thi tìm hiểu “Thăng Long – Hà Nội nghìn năm Văn hiến và Anh hùng” do Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Ban chỉ đạo Quốc gia kỷ niệm 1000 năm Thăng Long phối hợp tổ chức, được phát động từ tháng 10 năm 2009, nhằm tôn vinh các giá trị truyền thống lịch sử và cách mạng của dân tộc, nâng cao lòng tự hào dân tộc, tự hào về Thủ đô, động viên và phát huy tài năng, tâm huyết, tinh thần xung kích của tuổi trẻ cả nước tham gia xây dựng Thủ đô và đất nước. Sau khi phát động, Cuộc thi đã được triển khai rộng khắp cả nước và cả ở nước bạn CHDCND Lào anh em với sự tham gia đông đảo của các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thanh, thiếu niên, học sinh, sinh viên và Cán bộ chiến sỹ lực lượng vũ trang. Sau 10 tháng phát động, với 69 đầu mối đơn vị, đã thu được hơn 3.273.479 bài dự thi gửi về ban tổ chức cuộc thi các tỉnh, thành phố. Trong đó, một số đơn vị có số bài dự thi cao như: Hà Nội 728.000 bài, Bắc Ninh 240.000 bài, Thanh niên Quân đội 200.473 bài; Hải Dương 175.000 bài, Thanh Hóa 164.194 bài, Đồng Nai 103.146 bài, Hà Tĩnh 152.000 bài, Thái Bình 108.273 bài, Ninh Bình 156.432 bài ...

Sau ba vòng chấm giải ở cấp Trung ương, Hội đồng Giám khảo đã quyết định trao giải đặc biệt của Cuộc thi cho Đoàn cơ sở Trung đoàn BB38 - Sư đoàn BB2 - Quân khu V với bài dự thi được làm trên khổ giấy A0; 3 giải nhất được trao cho Đoàn thanh niên công ty Cavico Việt Nam; bác Bùi Xuân Nhạn ở Đồng Quang - Gia Lộc - Hải Dương và anh Đinh Văn Định ở Trường THCS Hồ Xuân Hương - Quỳnh Lưu - Nghệ An; cùng với đó là 10 giải nhì, 20 giải ba và 50 giải khuyến khích. Về tập thể: giải đặc biệt được trao cho Ban Tổ chức Cuộc thi thành phố Hà Nội; 3 giải nhất được trao cho Ban Tổ chức Hội thi Ban Thanh niên Quân đội, tỉnh Bắc Ninh và tỉnh Phú Thọ cùng 5 giải nhì, 10 giải ba và 20 giải khuyến khích. Đặc biệt, Ban Tổ chức đã tôn vinh và trao 8 giải khuyến khích cho các cá nhân đặc biệt là: Người dự thi cao tuổi nhất là cụ Vũ Duy Bính 100 tuổi ở Hà Nội, người dự thi nhỏ tuổi nhất là em Ngô Hoàng Khánh Văn lớp 2E trường tiểu học Mai Động, Hà Nội; ông Steven Tait người Canada trình bày trên 5 chiếc nón lá; em Nguyễn Duy Khánh – 9 tuổi, học sinh khiếm thị trường Nguyễn Đình Chiểu – Hà Nội làm bài dự thi bằng chữ nổi; hay bạn Nguyễn Thị Xiêm – vô địch bóng bàn toàn quốc dành cho người khuyết tật; bạn Nguyễn Thị Linh ở Đăk Lăk làm bài dự thi bằng tiếng Việt và tiếng dân tộc; bạn Dư Thu Trang – du học sinh tại Cộng hòa Pháp và Đại úy Nguyễn Tất Thắng – Phó Bí thư Đoàn cơ sở Đoàn Trường Sa… gửi bài dự thi về rất sớm.

Cuộc thi là một trong những hoạt động trọng tâm của tuổi trẻ hướng tới Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội; đã tạo ra một bầu không khí hưởng ứng tích cực, một đợt sinh hoạt chính trị rộng khắp, thiết thực, ý nghĩa với thế hệ trẻ, đặc biệt là với đoàn viên thanh niên và các tầng lớp nhân dân trong cả nước; là món quà ý nghĩa mà tuổi trẻ cả nước dâng lên Đại lễ ngàn năm. Số lượng gần 3,3 triệu bài dự thi, trong đó có rất nhiều bài có số lượng hàng trăm trang, thậm chí trên 1000 trang; nhiều bài có hình thức công phu, độc đáo, ấn tượng; nhiều cá nhân đặc biệt ở những địa bàn xa xôi, khó khăn cũng nhiệt tình hưởng ứng, là kết quả thành công ngoài dự kiến của Ban Tổ chức, được Ban chỉ đạo quốc gia kỷ niệm 1000 năm Thăng Long đánh giá cao.