Không gian có thể cũ, tư duy phải luôn mới

Song song với sự nghiệp y khoa lẫy lừng ghi dấu bằng hàng chục ngàn ca phẫu thuật lớn và hơn 300 công trình nghiên cứu khoa học có giá trị, GS. Văn Tần còn là người thầy mẫu mực với sự nghiệp giảng dạy trong suốt gần 60 năm. Đối với việc dạy học, nỗi lo của ông trong mùa dịch là làm sao cho việc học tập của sinh viên, học viên bác sĩ không bị ảnh hưởng do giãn cách. Khi nghe nhà trường phổ biến về hướng giảng dạy thích ứng trong tình hình mới của dịch bệnh, ông đồng ý ngay. Với tư duy của một nhà khoa học, ông luôn có cái nhìn rộng mở, sẵn sàng tìm hiểu những điều mới thay vì kháng cự nó. Ông cho rằng tư duy này rất cần thiết đối với người làm khoa học, cả trong việc đề xuất, khuyến khích nghiên cứu, ứng dụng những kỹ thuật mới phù hợp với người bệnh và trong hoạt động giảng dạy. 

Phòng làm việc của GS. Văn Tần nằm tại khoa Phẫu thuật Mạch máu - Bướu cổ Bệnh viện Bình Dân. Đóng cửa lại, đó là không gian của lớp học online, của hội đồng đánh giá luận văn thạc sĩ trực tuyến... Ông đã quen với cách thức tương tác mới qua online từ nhiều tháng khi dịch đạt cao điểm để có thể chủ động tiếp cận sinh viên ở khắp mọi nơi trên các nền tảng kỹ thuật số. Mở cửa phòng ra là không gian của thực hành lâm sàng, nơi ông có thể bước ngay đến với người bệnh, hướng dẫn trực tiếp cho các học viên bác sĩ.

Căn phòng đơn sơ, trên tường treo trang trọng bức chân dung GS. Phạm Biểu Tâm - người thầy mà ông hết mực kính yêu, ngoài ra chỉ có các kệ sách và bộ bàn ghế tiếp khách. Công cụ giảng dạy là chiếc laptop đặt trên chiếc bàn phủ màu thời gian, một chiếc đèn bàn đọc sách. Chính từ căn phòng này, cùng với bác sĩ trợ giảng, GS. Văn Tần đã chủ động biên soạn các tập tin power point bài giảng y khoa và tiến hành ghi âm nội dung từ năm 2020, khi dịch bệnh đang lây lan ở các nước khác. Các học liệu này được đăng tải trên website của trường y để sinh viên có thể chủ động tự học tại nhà. Đó là cách mà vị Giáo sư, Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới, Thầy thuốc Nhân dân Văn Tần, đáp lại sự chờ đợi của các sinh viên và các thế hệ bác sĩ tương lai trong mùa dịch của chính ông.

Bác sĩ phải lo cho người bệnh, không thể khác được

Quan điểm của ông từ khi ra trường năm 1964 đến nay không đổi: Có mặt bất cứ khi nào người bệnh cần, bất kể đó là đêm khuya, lễ tết hay cuối tuần. Hằng ngày, ông luôn có mặt tại Bệnh viện Bình Dân lúc 5 giờ sáng, đi thăm người bệnh trước tiên. Từ bệnh phòng nặng tới bệnh nhẹ, rồi mới bắt đầu họp giao ban chuyên môn sáng với Ban Giám đốc và các bác sĩ vào lúc 7 giờ 15 phút. Bao năm không thấy giáo sư trễ một phút nào!

Rất nhiều người thắc mắc sao thầy phải đến Bệnh viện sớm như vậy, ông nói rằng, điều ấy là “bình thường thôi”, bởi có đi sớm thì mới kịp thăm khám, đánh giá từng trường hợp bệnh nặng, có thể kịp xem tài liệu, tìm hướng điều trị tốt nhất cho người bệnh. Các học trò, đồng nghiệp luôn biết phải tìm ông ở đâu khi cần tìm lời tư vấn trong điều trị cho người bệnh. Bởi người thầy từ mấy chục năm nay, chỉ có một lịch trình: Nếu ông không ở phòng mổ, không đang dạy học, không thăm bệnh thì chắc chắn ông đang xem sách, soạn bài trong phòng làm việc. Buổi trưa, ông dành ít phút cho bữa trưa đơn giản, đựng trong chiếc cặp lồng cũ mà ông mang theo từ nhà. Không có một phút nào dư thừa trong lịch trình làm việc đó.

Đối với các thế hệ học trò, bài học đầu tiên ông luôn dạy là bài học về đạo đức, hướng về người bệnh. Với ông, “bác sĩ có chuyên môn giỏi mà không có đạo đức cũng hỏng”. Kiến thức, kinh nghiệm phẫu thuật, trong gần 60 năm được ông đúc rút trong từng trang viết, mang vào từng bài giảng cho bao thế hệ sinh viên y khoa, những người sẽ thay ông nối tiếp y đức, chữa bệnh cứu người. Ông chia sẻ: “Trong nghề y, khi mình hiểu, mình muốn người khác cũng hiểu vì như thế mới giúp được nhiều người bệnh”. Có lẽ vì vậy mà ông thực hiện song song cả hai sứ mệnh làm thầy thuốc và làm thầy giáo với tất cả tâm huyết, say mê vô tận.

GS.TS.BS. Văn Tần hiện là cố vấn chuyên môn tại Bệnh viện Bình Dân, giảng viên Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch và Đại học Y Dược TPHCM.

Bước chân đi - về không mỏi

Ông háo hức chia sẻ về hai quyển sách vừa viết xong về bệnh lý người già cần phẫu thuật và bệnh lý hậu môn trực tràng dự kiến in trong năm tới. Và khấp khởi mừng vì một tâm huyết khác của ông là sách về bướu giáp và xuất huyết tiêu hóa sắp có bản in. Viết sách, là công việc ông thực hiện cho thế hệ tương lai, cho sứ mệnh trao truyền kiến thức mà vị giáo sư già tự thấy mình phải hoàn tất trước tuổi 90.

Nghĩ đến việc thực hiện công việc cường độ cao ở độ tuổi xưa nay hiếm, cuộc đời GS. Văn Tần tựa như một cuộc chạy việt dã đường trường, không bao giờ vội vã, nhưng kiên định, bền bỉ và có chiến thuật. Ông cứ thế tiến lên, một đường thẳng tắp, tuần tự làm những việc cần làm cho người bệnh, cho các thế hệ học trò, bỏ mặc thời gian cứ thế trôi, không quan tâm, không kháng cự.

Kết thúc buổi giảng trực tuyến khoảng 10 phút, chiếc điện thoại bàn đã cũ ở góc bàn làm việc reo vang, tài xế báo đã chuẩn bị sẵn sàng. Người giáo sư già chậm rãi, xách chiếc cặp táp, cái cặp lồng cơm rời phòng làm việc để trở về với mảnh vườn của mình. Ở nơi đó, ông lại vui niềm vui mộc mạc của một lão nông, chăm bẵm từng gốc cây, chỉnh trang từng góc vườn bởi “Cái gốc mình là nông dân mà. Đi đâu cũng không khác được”. Vốn được biết đến là người nhanh nhạy trong tiếp cận thông tin khoa học nhưng có người thắc mắc vì sao ông không dùng điện thoại thông minh? Theo GS. Văn Tần, vì ông thấy “không cần thiết” và “nó có thể khiến mình sao nhãng”. Mỗi ngày, ông vẫn chủ động tiếp cận với học trò và thế giới thông qua chiếc máy tính xách tay của mình. “Cần chi cho nhiều!”, ông nói.

Trong suốt cuộc đời, nếu có lựa chọn nào mà ông không bao giờ nuối tiếc, chưa từng biết chán, đó là lựa chọn nghề y. Một nghề mà qua bao thay đổi của thời cuộc, của bước tiến công nghệ vẫn không thôi cuốn hút ông say mê tìm tòi, trăn trở để chăm chữa cho người bệnh, để hiểu và để dạy cho các thế hệ thầy thuốc tương lai.