Thống nhất, hiệu quả

Theo TS Nguyễn Đức Quyền, Học viện Cán bộ TPHCM, nhìn tổng thể những định hướng lớn chuẩn bị cho Đại hội XIV của Đảng, có thể thấy yêu cầu về cán bộ được đặt trong một bối cảnh rất khác so với trước kia.

Đất nước bước vào giai đoạn chuyển đổi sâu, nền kinh tế chuyển sang mô hình tăng trưởng dựa vào đổi mới sáng tạo, khoa học - công nghệ và dữ liệu. Bộ máy hành chính phải tinh gọn, chính quyền địa phương phải vận hành hiệu lực hơn, xã hội đòi hỏi cao hơn về minh bạch - trách nhiệm - hiệu quả. Tất cả tạo nên một sức ép phát triển tích cực, buộc đội ngũ cán bộ phải thay đổi tư duy, chuẩn năng lực và phương thức làm việc hơn nữa.

Ngay trong Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng cũng xác định rất rõ: “Xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cán bộ chiến lược, người đứng đầu, có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín ngang tầm nhiệm vụ”.

Đây không chỉ là kế thừa định hướng cũ, mà là bước hoạch định chiến lược mới cho giai đoạn 2025-2030, khi đất nước chuyển sang giai đoạn phát triển dựa trên đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, tinh gọn bộ máy và tự chủ địa phương. Tinh thần này thể hiện đậm nét trong các phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Khi nói về chuẩn bị nhân sự cho Đại hội XIV, Tổng Bí thư nhấn mạnh, chuẩn bị nhân sự không chỉ cho một kỳ đại hội; xa hơn, đó là sự chuẩn bị nhân sự cho tương lai phát triển của tổ chức Đảng, sự phát triển của ngành, lĩnh vực, địa phương, cơ quan, đơn vị; rộng hơn, đó là vận mệnh của Đảng, sự tồn vong của chế độ và sự phát triển của đất nước, của dân tộc.

Điều này đòi hỏi phải lựa chọn, giới thiệu được những người hội đủ bản lĩnh chính trị, đạo đức liêm chính và nêu gương, đặt lợi ích quốc gia - dân tộc, lợi ích nhân dân lên trên hết; phải có tầm nhìn chiến lược sắc bén và năng lực tổ chức để mở khóa các điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực, tập hợp sức mạnh.

Quan trọng hơn, phải có năng lực tổ chức thực thi: thiết kế mục tiêu rõ ràng, cụ thể, xác lập trách nhiệm cá nhân, đo lường bằng dữ liệu, đưa quyết sách “đi đến cùng” với kỷ luật công vụ cao.

TS Huỳnh Thanh Điền (Trường Đại học Nguyễn Tất Thành) cho rằng, yêu cầu tổ chức thực thi với đội ngũ cán bộ cũng được đặt ra cao hơn. Một chính sách tốt chỉ có giá trị khi được thực hiện đến nơi đến chốn. Nhiều chỉ đạo gần đây yêu cầu từng cán bộ, từng cấp, từng ngành phải làm rõ mục tiêu công việc, trách nhiệm cá nhân và tiến độ hoàn thành. Không còn chỗ cho sự mơ hồ, né tránh, hay việc “để đấy cho tập thể”.

Trách nhiệm cá nhân trở thành yếu tố cốt lõi bảo đảm bộ máy vận hành thông suốt. Người cán bộ không chỉ cần nắm hết phần việc của mình, mà phải biết phối hợp, kết nối và chịu trách nhiệm cuối cùng cho kết quả.

Chuyển động đồng bộ

Trong khi đó, ở tầng thực thi, năng lực công vụ, thái độ phục vụ và sự hiểu biết về nhu cầu thực tế của người dân trở thành yếu tố quyết định chất lượng chính sách.

Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh, việc xây dựng đội ngũ cán bộ phải đảm bảo sự đồng bộ, phân tầng hợp lý. Đó là sự thống nhất về tư tưởng, mục tiêu, chuẩn mực, quy trình giữa các cấp và sự rõ ràng về vai trò, trách nhiệm, năng lực giữa các cấp. Nội dung “phân cấp, phân tầng” cũng đặt ra câu chuyện kiểm soát quyền lực cấp trên với cấp dưới.

Từ những định hướng này, có thể thấy công tác cán bộ không chỉ dừng lại ở yêu cầu chuyên môn, mà còn là yêu cầu về tầm nhìn và năng lực tổ chức hệ thống. Điều này góp phần tạo nền tảng cho sự chuyển dịch từ tư duy “quản lý hành chính” sang “quản trị phát triển”, nơi các cấp được phân vai rõ ràng nhưng vẫn vận hành thống nhất trong một mục tiêu chung. Mỗi tầng phát huy thế mạnh của mình, đồng thời liên kết chặt chẽ với các tầng khác để tạo ra sức mạnh tổng thể cho bộ máy chính trị.

Trong công tác cán bộ, “đồng bộ” không phải đồng loạt hay dàn hàng ngang, mà là sự thống nhất từ tư tưởng, mục tiêu đến tiêu chuẩn và quy trình giữa các cấp.

Còn “phân tầng” không phải phân cấp theo nghĩa hành chính, mà là tổ chức khoa học theo vai trò và năng lực: cấp chiến lược tập trung vào hoạch định; cấp điều hành bảo đảm tổ chức triển khai; cấp cơ sở trực tiếp tương tác với người dân và chuyển hóa chính sách thành kết quả.

So với giai đoạn trước (khi đào tạo, quy hoạch và đánh giá cán bộ còn tách biệt giữa các cấp), tư duy mới đã tạo ra sự liên thông rõ rệt hơn. Việc quy hoạch cán bộ không chỉ tính trong phạm vi một cấp mà đặt trong cấu trúc tổng thể; việc đào tạo không chỉ trang bị kiến thức nền tảng mà theo chức danh, theo năng lực. Sự thay đổi này đang thể hiện bằng những chuyển động cụ thể trong hệ thống.

Đặc biệt, việc bố trí, sử dụng cán bộ dần dần dựa nhiều hơn vào yêu cầu vị trí việc làm thay vì yếu tố hành chính đơn thuần. Bộ Nội vụ đang đề xuất cấp độ xác định của nhóm năng lực chung, nhóm năng lực chuyên môn, nhóm năng lực quản lý theo vị trí việc làm trong cơ quan, tổ chức hành chính từ Trung ương đến cấp xã.

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cùng Ban Tổ chức Trung ương đã đổi mới mạnh mẽ công tác bồi dưỡng cán bộ quy hoạch Trung ương khóa XIV. Theo Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú, từ Đại hội XI của Đảng đến nay, việc mở các lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức đối với cán bộ quy hoạch Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã thực sự được đổi mới và ngày càng đi vào nền nếp.

Để chuẩn bị nhân sự cho Đại hội XIV của Đảng, Bộ Chính trị đã mở 4 lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng cho các cán bộ quy hoạch Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIV. Các lớp này luôn nhận được sự quan tâm của lãnh đạo Đảng, Nhà nước; đặc biệt, Tổng Bí thư Tô Lâm thường xuyên đến trao đổi với lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng đối với cán bộ quy hoạch Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng.

Việc tổ chức đào tạo gắn chặt hơn với yêu cầu quy hoạch và tiêu chuẩn chức danh, đáp ứng yêu cầu phát triển đội ngũ cán bộ trong giai đoạn mới.

Ở nhiều địa phương, tinh thần phân tầng - liên thông được phát huy qua các chương trình đào tạo, bồi dưỡng tập trung giữa cán bộ sở, ban, ngành, phường, xã, đặc khu cùng tham gia các lớp tập huấn trực tuyến về chuyển đổi số, cải cách hành chính...

Nhờ đó, khoảng cách giữa hoạch định ở cấp trên và thực thi ở cơ sở được rút ngắn, tạo ra sự đồng nhất ngay từ đầu trong nhận thức và cách triển khai. Một số địa phương, trong đó có TPHCM, cũng phân công cán bộ trẻ am hiểu công nghệ hỗ trợ, hướng dẫn người dân tiếp cận dịch vụ công trực tuyến, xử lý dữ liệu dân cư. Những ví dụ này cho thấy phân tầng đúng sẽ làm tăng tốc hiệu quả của cả hệ thống.