Nhiều điểm bất cập

Tại chương trình, Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc TP Nguyễn Thanh Nhã cho biết: Kể từ khi đồ án Quy hoạch chung TPHCM được duyệt vào năm 2010 đến nay TP đã đạt được nhiều thành tựu về mọi phương diện, góp phần quan trọng làm thay đổi diện mạo TP theo hướng ngày càng tươi đẹp hơn, hiện đại văn minh hơn, tạo cơ sở cho sự phát triển không ngừng về kinh tế - xã hội và cải thiện, nâng cao đời sống nhân dân.

Tuy nhiên, TPHCM vẫn chưa thực sự có một quy hoạch chung mang tính chiến lược cơ bản, lâu dài về phát triển vùng đô thị TPHCM. Thực trạng bức tranh quy hoạch nhiều khu vực thiếu khả thi, không phản ánh rõ những mô hình phát triển kinh tế - xã hội, thiếu nguồn lực nhà nước và còn khoảng cách giữa bản vẽ quy hoạch và năng lực, nguồn lực thực tế.

Góc đô thị về đêm của TPHCM.

Tại chương trình, các đại biểu cho rằng công tác chỉnh trang, xây dựng phát triển đô thị và bảo tồn di tích văn hoá lịch sử, cảnh quan kiến trúc còn tồn tại nhiều vấn đề, các mâu thuẫn cần giải quyết. Có thể thấy, các công trình xây dựng mới mang phong cách kiến trúc hiện đại đang áp sát các khu phố cổ, khu vực bảo tồn, gây ra sự phá vỡ từng phần không gian kiến trúc, sớm hoặc muộn chúng sẽ chọc thủng và sẽ làm tan vỡ cảnh quan đô thị, dẫn tới sự đối kháng giữa cũ và mới.

Ngoài ra, các di tích xen cài nằm trong khu dân cư, có xu hướng hoành tráng hóa di tích ngày càng gia tăng. Di tích tín ngưỡng như miếu, lăng hoặc là bị lấn chiếm xâm hại, được đầu tư cải tạo lại với quy mô hơn nhưng đổi lại di tích đã bị “trẻ hoá”.

Chia sẻ tại chương trình, Ths- KTS Ngô Anh Vũ, Phó Giám đốc phụ trách Viện Quy hoạch xây dựng cho rằng: Quá trình thực hiện đồ án được duyệt từ năm 2010 đến nay, TP đã triển khai phủ kín khoảng 600 đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000-1/5.000 để quản lý, mời gọi đầu tư. Tuy nhiên thành tựu đạt được còn khá khiêm tốn so với định hướng phát triển. Điểm mấu chốt là thiếu nguồn lực thực hiện. Đồ án trước đây chưa tính toán kỹ nguồn lực và phương thức huy động nguồn lực nên đã dự kiến phát triển khối lượng lớn hơn nhiều lần nguồn lực có được. Đồ án được duyệt gồm phần vẽ và phần viết. Phần vẽ quá chi tiết hơn yêu cầu làm mất tính linh hoạt điều chỉnh theo biến động của thị trường, còn phần viết thì chưa đề cập sâu hoặc xây dựng một chương trình – kế hoạch thực thi quy hoạch thật cụ thể theo hình thức phân kỳ đầu tư, ai đầu tư.

Tối đa các nguồn lực để quy hoạch phát triển đô thị

Chia sẻ của các chuyên gia tại chương trình, Tiến sĩ Võ Kim Cương, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị TP, Nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng TP cho rằng: Quy hoạch TPHCM cần khai thác tối đa các nguồn lực để phát triển đô thị tức là từ 3 động lực tạo thị và 4 nguồn lực cơ bản. Theo đó, ba động lực tạo thị là: điều kiện tự nhiên; điều kiện thị trường; Quản lý nhà nước. Và 4 nguồn lực cơ bản như: Tài lực, Nhân lực, Thế lực, Tin lực.

Theo Tiến sĩ Võ Kim Cương, do “điều kiện tự nhiên” thuộc về tài nguyên thiên nhiên, nên nó là một phần của “tài lực”, do đó khi phân tích nguồn lực của TP  cần “điểm danh” 6 nguồn như Tài lực; nhân lực, thế lực, tin lực, thị trường và quản lý nhà nước.

Về quy hoạch chiến lược, Tiến sĩ Võ Kim Cương cho rằng, quy hoạch phát triển đô thị cần gắn liền với nguồn lực thực hiện quy hoạch. Quy hoạch Kinh tế, xã hội cần thực hiện phân tích nguồn lực, xác định các định hướng phát triển làm tiền đề cho quy hoạch chung TP. Bên cạnh đó, quy  hoạch chung xây dựng không cần quá cứng nhắc, trong khi rất cần quy hoạch đồng bộ và hoàn thiện bộ xương cứng của đô thị - đó là hệ thống giao thông đô thị. “Sau đó cần tập trung nguồn lực thực hiện đồng bộ bộ khung này. Trên cơ sở đó thực hiện đô thị phát triển theo giao thông.”- Tiến sĩ Võ Kim Cương nhấn mạnh.

Ths - KTS Ngô Anh Vũ, Phó Giám đốc phụ trách Viện Quy hoạch xây dựng cho rằng: Đồ án của TP cần điều chỉnh lần này nên bản quy hoạch mới không phải “xóa bàn làm lại” mà phải kế thừa những giá trị còn nguyên trên nền đô thị hiện hữu, ứng xử với cả khu vực chỉnh trang – bảo tồn, lưu giữ hồn cốt của đô thị lịch sử lẫn khu xây dựng mới sao cho vừa tận dụng dư địa để phát triển vừa dự trữ cho tương lai; không phát triển đô thị trong các khu vực bảo tồn thiên nhiên và sinh thái đô thị.

Bên cạnh đó, cần huy động được trí tuệ tập thể, cần phải tìm kiếm các phương thức lấy ý kiến cơ quan, tổ chức, cá nhân và đại diện cộng đồng dân cư một cách hiệu quả.

Phó Giám Đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư TP Trần Anh Tuấn nhấn mạnh: Sở Kế hoạch và Đầu tư tiếp tục phối hợp với các Sở ban ngành liên quan tham mưu cho TP tổ chức hội thảo mời gọi đầu tư vào các lĩnh vực cấp thiết của TP như Hội nghị mời gọi đầu tư thực hiện các dự án Cải tạo, di dời nhà ven và trên kênh rạch, chỉnh trang đô thị TPHCM; Tiếp tục việc vận động nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ cho các dự án ưu tiên đầu tư vào lĩnh vực phát triển cơ sở hạ tầng, giao thông và môi trường có quy mô đầu tư lớn.

Về phía Sở Quy hoạch và Kiến Trúc TP, Giám đốc Sở Nguyễn Thanh Nhã nhấn mạnh, TP sẽ đổi mới phương pháp, quy trình lập quy hoạch: Theo hướng tích hợp đa ngành, chiến lược và linh hoạt; Rà soát kỹ, tháo gỡ vướng mắc pháp lý từ đồ án quy hoạch cũ, kế thừa những nội dung phù hợp và hiệu quả. Bên cạnh đó, phối hợp các bên nhằm tích hợp nội dung, chuẩn bị nguồn lực và chiến lược thực thi, xây dựng khng pháp lý, các quy chế, quy định hướng dẫn…

Kết luận tại chương trình, Phó Chủ tịch HĐND TP Phạm Đức Hải khẳng định: Chương trình đã chuyển tải rất nhiều thông tin, cùng các giải pháp từ phía cơ quan quản lý nhà nước, ý kiến đóng góp của các chuyên gia, nhằm xây dựng nền tảng hệ thống lý luận vững chắc cho công tác lập điều chỉnh quy hoạch lần này.

Bên cạnh đó, theo kế hoạch đã được Hội nghị Ban Chấp hành Đảng bộ TP thông qua, trong quý I năm 2021, UBND TP sẽ hoàn tất hồ sơ Nhiệm vụ điều chỉnh quy hoạch chung TPHCM, gửi Bộ Xây dựng thẩm định, trình Thủ tướng phê duyệt. Do đó, Phó Chủ tịch HĐND TP Phạm Đức Hải đề nghị UBND TP nhanh chóng thực hiện theo trình tự, thủ tục để được phê duyệt theo luật định.