Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) cho biết, đa số ý kiến tán thành với dự thảo Luật tiếp tục giữ Thanh tra huyện như hiện hành. Một số ý kiến đề nghị không tổ chức Thanh tra huyện hoặc không thành lập Thanh tra huyện tại một số đơn vị hành chính cấp huyện có quy mô nhỏ, dân số ít, không có nhiều yêu cầu về thanh tra. Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho rằng những bất cập trong tổ chức và hoạt động của thanh tra huyện thời gian qua không phải do thiết chế này không còn phù hợp mà vì chưa được bố trí đủ nguồn lực để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao. Do đó, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho quy định về thanh tra huyện như trong dự thảo Luật.

Về thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, UBTVQH đề nghị quy định rõ trong Luật các tiêu chí, nguyên tắc thành lập theo hướng Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ được thành lập trong 3 trường hợp: 1-theo quy định của luật; 2-tại các Tổng cục, Cục thuộc Bộ có phạm vi đối tượng quản lý nhà nước về chuyên ngành, lĩnh vực lớn, phức tạp, quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội do Chính phủ quy định; 3-theo yêu cầu của điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Đồng thời bổ sung quy định về thành lập cơ quan thanh tra tại Cục thuộc Tổng cục được tổ chức theo hệ thống ngành dọc đặt tại địa phương, có phạm vi đối tượng quản lý lớn, quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội và được luật giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra.

Các đại biểu dự họp sáng 25/10

Về Thanh tra sở, UBTVQH đề nghị quy định theo hướng Thanh tra sở được thành lập trong trường hợp: 1-theo quy định của luật; 2-tại một số sở có phạm vi quản lý rộng và yêu cầu quản lý chuyên ngành phức tạp theo quy định của Chính phủ; 3-UBND cấp tỉnh quyết định việc thành lập Thanh tra sở ở các sở còn lại căn cứ vào yêu cầu quản lý và biên chế được giao…

Thảo luận về dự thảo luật, các ý kiến đề nghị cần đề cao, nêu rõ tính chất độc lập của hoạt động thanh tra. ĐB Nguyễn Hải Dũng (Nam Định) tán thành hệ thống tổ chức của Thanh tra Cục thuộc Tổng cục thuộc Bộ mà đơn vị đóng tại địa phương, ví dụ như Cục Thuế, Cục Hải quan, Cục Thống kê. Riêng trong lĩnh vực thuế và hải quan nếu bỏ chức năng thanh tra thì ngân sách nhà nước sẽ có nguy cơ thất thu hàng nghìn tỷ đồng. Đây là nguồn thu lớn và ổn định, bền vững của ngân sách nhà nước, nên hiệu quả của thanh tra Cục Thuế, Cục Hải quan, Cục Hải quan tỉnh và khu vực là rất rõ ràng.

Theo ĐB Nguyễn Hải Dũng, từ năm 2016 đến năm 2021, cơ quan Bảo hiểm xã hội đã thanh tra, kiểm tra, phát hiện vi phạm về đối tượng, mức đóng, số tiền truy thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế…rất lớn. Do đó, cần thiết quy định trong Luật Thanh tra (sửa đổi) về cơ quan thanh tra bảo hiểm xã hội bao gồm ở Bảo hiểm xã hội Việt Nam và ở Bảo hiểm xã hội tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Cùng quan điểm, ĐB Lương Văn Hùng (Quảng Ngãi) đề nghị bổ sung quy cơ quan thanh tra trong cơ quan Bảo hiểm xã hội; bổ sung quy định việc tổ chức hoạt động và nhiệm vụ của thanh tra chuyên ngành tại Trung ương và địa phương của cơ quan Bảo hiểm xã hội do Chính phủ quy định.

ĐB Đỗ Thị Việt Hà (Bắc Giang) cho rằng vẫn nên quy định việc thanh tra sở được thành lập ở những sở thuộc UBND tỉnh. Ở đâu có quản lý nhà nước thì ở đó phải có thanh tra, quản lý nhà nước mà không có thanh tra sẽ dẫn tới quan liêu, xa rời thực tiễn. ĐB Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cũng bày tỏ sự tán thành việc thành lập thanh tra cấp huyện; thanh tra tổng cục, cục; thành lập thanh tra sở tùy theo tính chất đặc thù của mỗi tỉnh. Theo ĐB, việc quy định hệ thống thanh tra ba cấp là cần thiết, đặc biệt với việc thành lập thanh tra huyện. Nếu thiếu thanh tra huyện thì ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý nhà nước ở cấp huyện, nhất là trong giải quyết khiếu nại, tố cáo.

Đại biểu Phạm Văn Hòa - Đồng Tháp

Về thanh tra tổng cục, cục thuộc Bộ, ĐB Phạm Văn Hòa cho rằng việc thành lập thanh tra chuyên ngành là cần thiết, tạo cơ sở pháp lý minh bạch cho công tác thanh tra, không phát sinh biên chế, tổ chức bộ máy. Tuy nhiên, không nhất thiết Cục, tổng cục nào cũng cần có thanh tra, mà cần có nguyên tắc cụ thể trong việc thành lập này, giao Chính phủ quy định.

Đáng chú ý, ĐB Đỗ Đức Hồng Hà (Hà Nội) cho biết, dự thảo quy định người ra quyết định thanh tra có nhiệm vụ, quyền hạn chuyển hồ sơ vụ việc vi phạm pháp luật sang cơ quan điều tra khi phát hiện có dấu hiệu tội phạm. Tuy nhiên, ĐB đề nghị phải quy định rõ là: “phải chuyển ngay các tài liệu, đồ vật, hồ sơ vụ việc vi phạm pháp luật sang cơ quan điều tra”. Theo ĐB, việc chuyển ngay tài liệu, đồ vật, hồ sơ sang cơ quan điều tra là trách nhiệm chứ không phải là nhiệm vụ, quyền hạn của người ra quyết định thanh tra, điều này đã được quy định tại Bộ luật tố tụng hình sự và Luật Phòng, chống tham nhũng.

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà - Hà Nội

ĐB Đỗ Đức Hồng Hà phân tích, việc này nhằm xử lý nghiêm minh, kịp thời những hành vi tham nhũng; kịp thời áp dụng các biện pháp thu giữ, tạm giữ, kê biên tài sản, đất đai, phong tỏa tài khoản, phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm. Điều đó cũng nhằm thể hiện thái độ kiên quyết, mạnh mẽ của Quốc hội và mệnh lệnh rõ ràng, dứt khoát của nhân dân đối với trách nhiệm của cơ quan thanh tra trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, cũng như trong xử lý vụ việc có dấu hiệu tham nhũng được phát hiện thông qua hoạt động thanh tra. “Tình trạng tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng tuy hàng năm đều tăng nhưng vẫn còn thấp hơn nhiều so với số tài sản bị chiếm đoạt. Nhiều trường hợp hành vi tham nhũng xảy ra trong thời gian khá lâu mới bị phát hiện, đối tượng đã cất giấu, tẩu tán, hợp pháp hóa tài sản, thậm chí đã sử dụng phần lớn tài sản chiếm đoạt để tiêu xài, hoang phí nên khi bị phát hiện không còn khả năng khắc phục hậu quả. Do đó, khi thanh tra phát hiện có dấu hiệu tội phạm thì phải chuyển sang cơ quan điều tra ngay.” - ĐB Đỗ Đức Hồng Hà nêu.