“Mở van” khuyến mại… nửa chừng!

Theo Nghị định 81/2018, DN tổ chức chương trình KM tập trung có thể áp dụng hạn mức tối đa về giá trị của hàng hóa và dịch vụ dùng để KM là 100%, thay vì 50% như trước đây. Tuy nhiên, các chương trình này phải do cơ quan nhà nước chủ trì tổ chức trong một khoảng thời gian xác định (theo giờ, ngày, tuần, tháng…) nhằm thực hiện chính sách phát triển kinh tế có mục tiêu của quốc gia hoặc địa phương.

Bên cạnh đó, hạn mức này còn được áp dụng với hàng hóa trong khuôn khổ các hoạt động xúc tiến thương mại do Thủ tướng quyết định và các đợt KM trong thời gian nghỉ lễ tết. Đối với sản phẩm được KM nằm ngoài các trường hợp này, mức giảm tối đa vẫn không được vượt quá 50% giá trị hàng hóa ngay trước thời gian KM.

Thực tế, các chương trình KM đã quá quen thuộc với người tiêu dùng (NTD), từ giảm giá “sâu”, giảm giá “sốc” 10% – 50% đến tặng quà, trúng thưởng, tích điểm… Tuy nhiên, nhiều phản ánh hạn mức KM giảm giá tối đa chỉ 50% là thiếu thực tế, kìm hãm DN giải phóng hàng tồn kho, đặc biệt vào thấp điểm mãi lực mua sắm yếu. Với Nghị định mới này, nhiều ý kiến cho rằng không xóa trần KM 50% nếu DN tự tổ chức, nhưng cho phép mức giảm đến 100% trong trường hợp chương trình KM tập trung do cơ quan cấp trung ương hay tỉnh, thành tổ chức là còn “phân biệt”, chưa thực sự “cởi trói” cho DN.

Bởi thế, không ít đơn vị kinh doanh lách luật, vượt trần KM bằng cách tặng thêm quà, phiếu mua hàng sau khi đã áp mức giảm 50% giá sản phẩm. Hay, sau khi giảm giá 50%, nếu khách mua tổng hóa đơn 1 triệu đồng sẽ được giảm thêm 10% – 20%/hóa đơn; hoặc mua sản phẩm đầu tiên giảm 49%, mua sản phẩm thứ hai, ba sẽ được giảm tiếp 30% – 40%... Như vậy, tổng mức giảm đã vượt quá quy định 50%.

Giám đốc một DN sản xuất thực phẩm cho rằng: “Xét đặc thù một số ngành như thực phẩm, quần áo thời trang, có thời điểm DN phải xả hàng bán bằng hoặc dưới giá thành sản xuất để thu hồi kịp vốn xoay đợt hàng mới vì thực phẩm gần hết hạn sử dụng hay quần áo qua mùa lỗi mốt. Nhiều nơi trưng bảng giảm giá tới 80% – 90% nhưng không biết thực hư thế nào. Vì vậy, nên để cho DN tự quyết định mức KM sao cho hiệu quả, miễn đảm bảo được quyền lợi của NTD”.

Khó kiểm soát khuyến mại thực, ảo?

Các chương trình KM được đánh giá là “lợi kép” cho cả đơn vị kinh doanh đẩy được hàng tồn, thu hồi vốn nhanh và NTD mua được hàng giá tốt. Song, NTD chỉ được hưởng lợi thực sự nếu đơn vị kinh doanh thực hiện KM đúng quy định và đúng như công bố. Vì thực tế, nhiều nơi rao giảm giá đến 50% nhưng thực tế lại nâng giá gốc rồi giảm, hay trà trộn hàng kém chất lượng, NTD vẫn bị mua “hớ”!.

Luật gia Phan Thị Việt Thu, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi NTD TPHCM, cho rằng: KM chủ yếu là có lợi cho DN, DN giảm giá, tặng quà để bán hàng nhanh, đẩy hàng tồn, hàng bán chậm và thu hồi vốn nhanh. NTD được hưởng quyền lợi bao nhiêu từ KM còn tùy vào độ trung thực, uy tín của DN có thực hiện đúng các quy định về khuyến mãi hay không. “Cần phải có cơ chế kiểm tra, giám sát chặt chẽ và xử lý nghiêm các đối tượng dùng chiêu KM ảo, “treo đầu dê, bán thịt chó”; rao một đằng, làm một nẻo nhằm “móc túi” NTD và cạnh tranh không lành mạnh với các đơn vị làm ăn chân chính. NTD cũng cần sáng suốt biết được chất lượng sản phẩm, giá thực của sản phẩm và đánh giá KM có đúng hay không, mình được hưởng lợi bao nhiêu… thì mới nên mua”, Luật gia Thu khuyến nghị.

Ông Hà Ngọc Sơn, Trưởng phòng Xuất nhập khẩu, Sở Công thương TPHCM cho rằng: TPHCM có đặc thù riêng nên nếu áp dụng Nghị định 81 giống như các tỉnh, thành sẽ rất khó. Bởi, trung bình mỗi ngày Sở tiếp nhận, xử lý từ 300 – 400 hồ sơ trong khi nhân sự ít. Chỉ trong 5 tháng đầu năm 2018, ước tính đã có 32.000 hồ sơ thủ tục hành chính KM từ các DN được duyệt qua cổng thông tin trực tuyến. Thủ tục đăng ký hồ sơ thông báo được gửi đến Sở nay rút ngắn tối thiểu trước 3 ngày làm việc (trước khi thực hiện KM) thay cho 7 ngày làm việc trước đây nên càng khó khăn. “Chúng tôi cần phải có thời gian nâng cấp phần mềm điện tử quản lý, việc này không thể ngày một, ngày hai mà có khi phải một – hai năm. Quan trọng hơn, nếu không kiểm soát tốt hoạt động KM thì dễ dẫn đến tình trạng vỡ trận, KM ảo sẽ làm ảnh hưởng quyền lợi NTD”, ông Sơn lo ngại.

Chưa kể, trường hợp DN có chương trình KM có tổng giá trị giải thưởng dưới 100 triệu đồng, thương nhân không phải thông báo cho sở công thương địa phương, được linh hoạt thực hiện ngay. Theo các chuyên gia thị trường, rất khó quản lý được các trường hợp vượt trần mức KM hay KM ảo. Vì vậy, theo ông Vũ Vĩnh Phú, nguyên Phó Giám đốc Sở Thương mại Hà Nội, Nhà nước nên gỡ trần KM giá trị hàng hóa đối với các lĩnh vực như thời trang, giày dép và vẫn giữ trần 50% ở các lĩnh vực đặc thù như thực phẩm, dược phẩm vì những sản phẩm này liên quan tới sức khỏe người sử dụng, tránh tình trạng “hàng giảm giá chất lượng kém”. Bên cạnh đó, phải quy trách nhiệm cụ thể cho cơ quan quản lý nếu không kiểm soát tốt, để xảy ra vi phạm KM gây ảnh hưởng quyền lợi NTD.