Tập trung thực hiện đối với 8 ngành, lĩnh vực
Theo Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM và Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM – hai đơn vị tổ chức xây dựng đề án, từ thực tế địa phương, dựa trên những lợi thế phát triển và cạnh tranh, sự đóng góp của các ngành công nghiệp văn hóa cho GRDP TP, đảm bảo công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của TP…, đề án Chiến lược các ngành công nghiệp văn hóa TPHCM tập trung thực hiện đối với 8 ngành, lĩnh vực: Điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, mỹ thuật, nhiếp ảnh, triển lãm, quảng cáo, du lịch văn hóa và thời trang.
Cụ thể, trong giai đoạn 2020-2025, phấn đấu doanh thu các ngành công nghiệp văn hóa đóng góp khoảng 5% GRDP của TPHCM, giai đoạn 2025-2030 là 6% và tạo thêm nhiều việc làm cho xã hội. Theo đó, mục tiêu chung là phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam trên địa bàn TPHCM trở thành những ngành kinh tế dịch vụ quan trọng, phát triển rõ rệt về chất và lượng, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế và giải quyết việc làm thông qua việc sản xuất ngày càng nhiều sản phẩm, dịch vụ văn hóa đa dạng, chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu sáng tạo, hưởng thụ, tiêu dùng văn hóa của người dân TP và xuất khẩu; góp phần quảng bá hình ảnh, con người TPHCM; xác lập được các thương hiệu sản phẩm, dịch vụ văn hóa của TP.
Theo các chuyên gia, các yếu tố tác động đến việc phát triển công nghiệp văn hóa tại TPHCM hiện nay bao gồm: Môi trường chính trị; môi trường kinh tế; môi trường văn hóa – xã hội và môi trường khoa học, kỹ thuật – công nghệ. Đề án chỉ ra, trong triển khai thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa, TP đã thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm như: Thực hiện Chương trình nâng cao chất lượng, phát hiện, bồi dưỡng năng khiếu, nhân tài lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, thể dục, thể thao của TPHCM giai đoạn 2016-2020. Tham mưu các nội dung liên quan đến hoạt động phát triển du lịch TP thông qua xây dựng các chương trình nghệ thuật chất lượng cao, các chương trình mang đậm bản sắc văn hóa của TPHCM, nghệ thuật đường phố…; Đề án bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ trên địa bàn TPHCM (giai đoạn 2018-2020); nghiên cứu và thực hiện 2 đề án: Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa và Bảo tồn, phát huy các giá trị của phong tục, tập quán tại TPHCM; nghiên cứu xây dựng Đề án thực hiện Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030 trên địa bàn TPHCM.
Mặc dù đã có những định hướng chỉ đạo thành phố về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa của địa phương, tuy nhiên, việc tổ chức thực hiện chưa đạt hiệu quả cao. Việc TPHCM chưa thể vận dụng và triển khai hiệu quả các định hướng chỉ đạo và tổ chức thực thi của các cấp Ủy, đảng về lĩnh vực này là do hai nguyên nhân cơ bản. Thứ nhất, tư duy và khuôn khổ thể chế quốc gia về phát triển công nghiệp văn hóa chuyển biến rất chậm, do đó, TPHCM muốn phát triển nhanh cũng không thể vượt qua lực cản từ thể chế, cơ chế, chính sách, bộ máy, kể cả phân bổ nguồn lực. Thứ hai, TPHCM vẫn có những hạn chế về tầm nhìn và các điều kiện cần thiết để phát huy tính chủ động, sáng tạo, quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong việc giải quyết các nhiệm vụ cụ thể của mình, kể cả việc phát triển công nghiệp văn hóa dù có nhiều yếu tố thuận lợi.
Yếu tố con người có vai trò quyết định
Với những thuận lợi từ điều kiện tự nhiên và môi trường xã hội, TPHCM thu hút được nguồn nhân lực dồi dào và có chất lượng phục vụ chiến lược phát triển và công nghiệp văn hóa. Nguồn lực con người đóng góp cho Chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn TP bao gồm: Đội ngũ người làm văn hóa, công chúng - khán giả và nhà quản lý. Bộ máy tổ chức và nguồn nhân lực phù hợp đóng vai trò quyết định trong xây dựng và phát triển công nghiệp văn hóa, trong đó, đội ngũ cán bộ quản lý giữ vị trí quyết định nhất.
Hiện nay, đội ngũ người làm văn hóa về cơ bản được đào tạo và tiếp cận với các nền văn hóa tiên tiến, vì vậy sản phẩm văn hóa rất đa dạng, chất lượng ngày càng nâng cao, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhiều tầng lớp khán giả. Thực tế hiện nay cho thấy, các ngành công nghiệp văn hóa trên địa bàn TP đã thu hút được nhiều nhà sản xuất, các doanh nhân, nghệ sĩ tài năng trong và ngoài nước tham gia vào phát triển.
Bản Dạ cổ hoài lang trong chương trình “Hội tụ tinh hoa nghệ thuật Việt” tại TPHCM Về khán giả, với tư cách khách hàng của ngành công nghiệp văn hóa, cũng là một trong những nguồn lực quan trọng góp phần phát triển các ngành công nghiệp văn hóa cho TP. Nhìn chung khán giả tại TPHCM có nhu cầu hưởng thụ văn hóa đa dạng và thường xuyên. Nhờ vậy, các sản phẩm văn hóa nói chung và ngành công nghiệp văn hóa nói riêng đều có thể tiêu thụ thuận lợi trên thị trường TPHCM.
Thực tế cho thấy, đội ngũ cán bộ quản lý văn hóa TPHCM có chuyên môn cao, đã có nhiều thạc sĩ, tiến sĩ, đạo diễn, biên đạo, họa sĩ,… được đào tạo và tăng cường về công tác ở các bảo tàng, nhà hát, trung tâm văn hóa các cấp. TP cũng tăng cường bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ để chuẩn hóa và nâng cao chất lượng hoạt động của đội ngũ cán bộ quản lý văn hóa trên địa bàn. Tuy nhiên, hiện nay TP vẫn còn thiếu đội ngũ cán bộ quản lý văn hóa có trình độ chuyên môn và tâm huyết với nghề. Nguyên nhân là do chưa có sự quan tâm đầu tư đúng mức cho các cơ sở đào tạo đội ngũ này. Bên cạnh đó, thu nhập của đội ngũ cán bộ quản lý văn hóa còn thấp so với mặt bằng thu nhập chung của người dân TP, vì thế chưa tạo động lực và cống hiến.
Cùng chung thách thức này, cơ sở hạ tầng của các ngành công nghiệp văn hóa tại TPHCM là một bài toán khó. Có thể thấy, mặc dù đây là phần cứng của công nghiệp văn hóa nhưng hệ thống cơ sở vật chất các đơn vị nghệ thuật công lập đa phần được xây dựng từ những năm 1975 trở về trước, đang dần xuống cấp, không phát huy đầy đủ tác dụng, so với yêu cầu của phát triển công nghiệp văn hóa thì vẫn còn một khoảng cách rất lớn. Nguồn tài chính đầu tư cho lĩnh vực văn hóa còn hạn chế nên cơ sở văn hóa, thiết chế văn hóa phát triển chưa đảm bảo, tương xứng với vai trò, vị trí là trung tâm văn hóa lớn của vùng và của cả nước. Việc trùng tu, tôn tạo, bảo quản các di tích chưa được quan tâm kịp thời. Việc đầu tư cho một số ngành công nghiệp văn hóa là tiềm năng, thế mạnh chưa được chú trọng.
Xét về yếu tố thuận lợi, TPHCM có những ưu thế trong xây dựng công nghiệp văn hóa, thể hiện qua các phương diện: Thứ nhất, hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, nhu cầu sáng tạo, dịch vụ và thưởng thức văn hóa, nghệ thuật ở cư dân đô thị cao và không ngừng phát triển. Thứ hai, trình độ dân trí và trình độ văn hóa chung của cộng đồng cao, tính công dân và tính đô thị được chú ý, lối sống công nghiệp được hình thành. Thứ ba, hệ thống cung cấp thông tin tốt và khả năng xử lý thông tin nhanh, đội ngũ đối tác của đô thị mở rộng, đa dạng và năng động. Thứ tư, trình độ tổ chức xã hội của đô thị chặt chẽ. Đây là những nhân tố có ảnh hưởng to lớn trong quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế - xã hội, tạo ra tiền đề cần thiết cho quá trình xây dựng công nghiệp văn hóa.